Özdemir Asaf kimdir
Pek çok dizesini ezber ettiğimiz şık ve his dolu şairlerin naif şairi, Özdemir Asaf’ın hayat hikayesidir…
Ben de birçoğunuz üzere onun en çok Lavinia şiirini sevdim. Sonra bir gün onun mizacıyla özdeşleşen, en çok bilinen şiirlerinden iki mısralık Heyet ile karşılaştım.
“Bütün renkler süratle kirleniyordu
İlkliği beyaza verdiler.”
Şiirle tanıştığım birinci vakitlerde, sanırım ortaokul ikinci sınıftaydım, defterimin birinci sayfasına not etmiştim bu dizeleri. Artık anladığım kadar düzgün anlayamıyordum; ancak şu iki cümledeki derinliği duygusedebiliyordum. Bu iki mısralık şiirin anlamsal gücü, yıllar içerisinde pek çok noktada Özdemir Asaf’ın referans gösterilmesine sebepti. Nasıl duygusetmezdim…
Hepimizin günden güne kirleneceği şu dünyada, Özdemir Asaf pek ince, pek naif bir ayrıntıydı. Birinci eşi Sabahat Hanım’ın onu anlattığı birkaç cümleyi de paylaşmak istiyorum:
“Şiirler yazıyor, çeviriler yapıyordu. Son derece kibar, şık, çok şık bir gençti. Herkes poplin gömlek giyerken Özdemir, ekip elbisesinin içine ipek ponje gömlek giyiyordu. Kol düğmeleri altın üzerine inci kakmalıydı. Sağ elinin yüzük parmağında tek taş altın bir yüzük, sol elinin küçük parmağında kemer biçiminde yakut taşlı bir yüzük vardı. Bu kadar şıktı.”
Yeterli ki doğdun canım Özdemir Asaf!
Çocukluğu
Özdemir, 11 Haziran1923’te, Ankara’da, Hamdiye ve Mehmet Asaf çiftinin çocukları olarak dünyaya geldiğinde ailesi, ona, “Halit Özdemir Arun” ismini verdi. Özdemir’in bir de ikizi vardı. Lakin onlar başka gün ikiziydiler. İkiz kız kardeşi Özgönül de 12 Haziran’da doğdu.
Mehmet Asaf Beyefendi, Şûra-yı Devlet bugünkü karşılığı ile Danıştay’ın kurucularındandı. 1922’de Atatürk’ten, Mehmet Bey’e Ankara’ya gelmesini bildiren bir haber geldi. İstanbul’dan Ankara’ya bu türlü taşındılar. Çocukların doğumu da burada gerçekleşmiş oldu.
Hacıbayram’da bir konakta yaşıyorlardı. Ankara’daki hayat 7 yıl sürdü. 1930’da, Mehmet Bey’in vefatı ile ailecek yine İstanbul’a döndüler. Atatürk, elini çekmedi üzerlerinden. İsmet İnönü’ye, ikizlerin bir okula yerleştirilmesi için talimat verdi. Soyadı Kanunu’na daha 4 yıl vardı. Hamdiye Hanım, Arun soyadını alacaktı. Şimdilik Özdemir okula, Özdemir Asaf olarak kaydoldu…
Eğitim hayatı
Eğitimine Galatasaray Lisesi’nin birinci kısmına girerek başlamıştı. 1941’de, 11. sınıfa başlayacağı vakit, bir ek imtihana girerek Kabataş Erkek Lisesi’ne geçti ve buradan da 1942’de mezun oldu. Akabinde yükseköğrenimi için evvel Hukuk Fakültesi’ne, sonra da üçüncü sınıfa kadar İktisat Fakültesi ve bir yıl da Gazetecilik Fakültesi’ne devam etti. Lakin bir aşkın içine düşmüştü; eğitimini tamamlamadan bırakacaktı…
Bu ortada eğitimi sırasında Tanin ve Vakit gazetelerinde çalışıyor, çeviriler yapıyordu. Bir mühlet sigorta prodüktörlüğü de yaptı.
Özdemir Asaf evlendi
Özdemir ile Sabahat birinci defa Hukuk Fakültesi’nde tanıştı; birinci sınıftalardı. Özdemir için birinci görüşte aşktı bu, eksiği mümkün değildi. Sabahat da kayıtsız değildi; fakat daha çok mantığı ile hareket ediyordu. Şimdi çok gençlerdi. Daha Özdemir’in askere gitmesi gerekecekti. İş desen o da yoktu. Babasını da üzmek istemiyordu. Hal bu türlü olunca birinci yılın sonunda okulu bıraktı. Özdemir her gün gözünün ışığı Sabahat için her gün sınıfta yer tutuyor, yollarını gözlüyordu. Onun kapıdan girdiği her gün şenlik demekti. Sabahat okulu bırakınca, Özdemir’in de şenliği tükendi. İşte bu acıyla başladı mektuplarını yazmaya. Haftada üç mektup gönderiyor; lakin mektuplarına yanıt alamıyordu. Sabahat mektupları okuyor, içleniyor; ancak tek söz etmiyordu…
Bu ayrılığa yüreği dayanmadı Özdemir’in. Hastalandı, ateşler içinde yatıyordu. İşte tam da bu anda sayıkladı aşkının ismini. Böylelikle artık annesi ve teyzesi de şahidi olmuştu bu büyük aşkın. Oğullarının hali hal değildi. Sabahat’ı buldular, ailesine ulaştılar; ancak ailesi okul bitmeden kızlarının evlenmesine karşıydı.
Sabahat okumaktan da uzaklaşamadı. Eğitimine Sultanahmet’teki İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi’nde devam etmeye karar verdi. Uzaklaşınca Özdemir de unutur, vazgeçer sandı. Meğer onun aşkı daha da harlanıyordu. Gittiği okulu öğrenmiş, artık de kendi okulunu asıp buraya Sabahat’ı görmeye geliyordu. Babası daha fazla durmadı bu meczup oğlanın aşkının önünde. Muhakkak ki kızının da gönlü vardı…
Özdemir okulu bıraktı, evlendiler. Akabinde da askerlik geldi. Mektuplar, aşklarının en hoş nişanesiydi. Özdemir, aşkına mektup yazmaktan hiç sıkılmadı. Artık artık “Sevgili Karıcığım” hitabıyla başlamanın memnunluğunu yaşıyordu.
Bu evlilik, onlara Seda ismini verdikleri bir kız çocuğu getirdi. Seda, yıllar sonra babasının mektuplarına ulaşıp onları bir kitapta topladığında şöyle anlatacaktı küçüklüğünün gözünden babasını: “Babam arkadaşlarımın babaları üzere değildi. Saati saatine işine gidip gelen biri olmadı hiçbir vakit. Ben 11 yaşındayken babam beni bara gdolayıyordu. Onun hayatını biliyordum. Hiç şaşırtmıyordu beni zira hiçbir vakit kapalı yaşamadı. Bazen annemi de alarak, tiyatroya yahut sinemaya giderdik.”
Aslında aşk vardı; lakin ikisinin hayatı da, beklentileri de oburdu. Sabahat Hanım’ın mantıklı yanı, sıradan keyifli bir ailede yaşama isteği, Özdemir’in başına buyruk yaşaması ile çatışıyordu. Sabahat Hanım’ın içindeki boşluk giderek büyüdü. Tertipli bir hayat isteğine karşı koyamıyordu. 1958 yılıydı. Özdemir’e, bir aylığına İsveç’e gideceğini söyledi ve gitti. Fakat bu bir terk edişti. Ortalarındaki her şey bitmişti. Yalnızca sevgi, öylece havada asılı duruyordu. Onlar birbirini çok seviyor; ancak anlaşamıyordu. Çok geçmeden boşandılar. Seda 13 yaşındaydı. Tatsız bir ayrılık değildi ve Özdemir Asaf, bir müddet daha mektuplarına devam etti…
Edebi istikameti ve anıları
Özdemir’in birinci yazısı 1939’da, Servet-i Fünun – Uyanış Dergisi’nde yayımlandı. Karısı Sabahat Hanım’ın ailesinden kalan mirastan kendisine düşen hisseyle da 1951’de, Cağaloğlu’nda, Molla Fenari Sokak’ta Sanat Basımevi’ni kurarak matbaacılığa başladı. 1955’te kurduğu Yuvarlak Masa Yayınları ile de kendi şiir kitaplarını basmaya başladı…
“Dünya Kaçtı Gözüme” ismini verdiği birinci şiir kitabını da hiç vakit kaybetmeden 1955’te yayımladı. Heyecandan kabına sığamıyordu. O anı kızı Seda, şöyle anlatıyordu:
“Bir akşam elinde kitaplarıyla meskene geldiğinde ortalığı matbaa mürekkebi kokusu sarmıştı. Annemle temizeti açmalarını beklerken birinci kitabının yayınlanmasının babama verdiği heyecanı duygusedememiştim. Bütün kitaplara karşı duyduğu derin hürmetle temizeti açmış, okşarcasına tuttuğu kitabını anneme uzatmıştı. Çocukluğumun verdiği hırçın bir coşkuyla elimi uzatıyordum ki tıpkı sıcaklıkla bir tane de bana vermişti. Dünya Kaçtı Gözüme! Gülmüştüm. Kocaman bir dünya, göze nasıl kaçabilir ki!”
Özdemir, şiirlerini babasının ismi Asaf’ı kullanarak yazıyordu. Mecmualarda yayımlanan birinci şiirlerinde evvel “Özdemir Özden” ismini kullandı bir müddet. Sonra da Oktay Akbal’ın teklifiyle babasının ismi Asaf’ı almış ve Özdemir Asaf olarak hayatını sürdürecekti.
Bu bahiste o denli çok anısı vardı ki… Kuşkusuz onu en kızdıranı basımevini açacağı sırada süreçler için gittiği vergi dairesinde yaşadığıydı. Vergi dairesinde misyonlu memur, Özdemir’e, ismini soyadını sordu. Özdemir, “Halit Özdemiğ Ağun” halinde ismini söyledi. Evet, Özdemir, “r” harflerini söylem edemiyordu.
Özdemir bilinen, duyulan bir isimdi. Haliyle memur bilineni algıladı. Lakin soyadı için birebir şey geçerli değildi. Özdemir, önünde duran bankonun üzerinden başını sarkıttı ve memurun kağıda yazdığı ismi okudu: Halit Özdemir Ağun!
“Soyadımı yanlış yazdınız, doğğusu Ağun” diye düzeltmek istediğinde ise, bir uyuşmazlık çıktı ortaya. Memur anlamsızca yüzüne bakarak “Evet, Ağun” dediğinde, Özdemir birinci seferde sakince “Ağğun” diye vurgulayarak söylemeyi denedi. Lakin memur daha da üsteleyerek “Beyefendi anladım, Ağun” dediğinde bu sefer sakin kalamadı ve cebinden kalemini kağıdını çıkarıp koca koca puntolarla “ARUN” yazdı. Bunun yanında r’lerin üstüne basa basa ve yüksek sesle okumayı da ihmal etmedi: AĞĞĞUN!
Şiirlerine dönecek olursak Özdemir, birinci şiirlerini ikilikler ve dörtlükler biçiminde yazdı. Ağır bir söyleyiş özelliği ile dikkat çekiyordu. Kendi şiir cihanında teması çoklukla insan-toplum münasebetlerini işliyordu. İnsan münasebetlerinde ferdi ve toplumsal ögeleri, sen-ben ikilemi ile yansıtıyordu. Şiirlerindeki göze çarpan ögeler ise, çokça his ve niyet yoğunluğu olmasının yanında, alay ve taşlamaydı. Özdemir Asaf, şiirin kesinlikle bir mana ve görüş yansıtması gerektiğini düşünüyordu. Klasik Türk Şiirini, Batı Şiiri ile bir ortaya getirerek sanatını şahsileştirip, zenginleşti…
Özdemir Asaf, kelam konusu şiir olduğunda şiir ismine rastgele bir arayıştan uzakta, farklı bir yerdeydi. O vakitten bağımsız bir şair olarak anıldı. En az sözcükle kocaman hisleri anlatıyordu. Şiir yazarken yaşı yoktu, bulunduğu vakit yoktu. Lakin bunların hepsi o öldükten sonra fark edilecekti. Nedendir bilinmez yaşadığı süreçte ona karşı daima bir ara vardı şiir dünyasında. Nihayet anlaşılacaktı…
Özdemir Asaf’ın şiire bakışında, anlayışında başı netti. Kendisini şiir konusunda şöyle tanımlıyordu:
“Yaşadığımı şiirlerimde en ağır taraflarıyla, en kesin sandığım biçimlerde, en kısa olduğuna inandığım ölçülerle verdim, veriyorum, vereceğim.”
Şairliğinin yanında bir yandan da çevirmenlik yapıyordu. Oscar Wilde’in “Reading Zindanı Baladı”nı Türkçeye o kazandırdı. Bu kitabın ülkemizde popülerleşmesi için ise, uzun bir vakit gerekiyordu. Yıllar sonra Tuncel Kurtiz, Ezel dizisinde “Herkes öldürür sevdiğini” kısmını okuduğunda tanınacaktı…
Oğlu Gün Arun, şairliği ve şiirleri üzerinden babasının kişiliğini şöyle yorumluyordu:
“Bana o denli geliyor ki, babam şair olduğu için farklı değildi. Farklı olduğu için öylesine şiirler, epigramlar, yazılar yazmış ve alışılmadık bir baba olmuştu herhalde. Duygusal yerine his dolu, fikirli, manalı demek daha hakikat olacak. Artık geriye baktığımda karmaşık değil, dolu ve varlıklı bir ruh, niyetle beslenen, açık görüşlü, bilge bir adam görüyorum. Olağan ki başarısızlıkları, kırgınlıkları, hüzünleri de vardı kesinlikle.”
Kızı Seda’nın ise babasının şair yanıyla ilgili şöyle bir anısı vardı. Kendi cümlelerinden okuyalım:
“İlk sınıfa başladığım gün, öğretmen “şiir bilenler parmak kaldırsın” dediğinde ben de parmak kaldırdım. Benden evvel kalkanlar ya Atatürk, ya bayram ya da anne şiirleri okudular alkışlar eşliğinde. Sıra bana geldiğinde siyah rugan ayakkabılarımın gıcırtıları eşliğinde heyecanla tahtaya kalkıp o küçücük yaşımda meskendeki toplantılarda sık sık okunan ve bu yüzden ezberlediğim babamın bir şiirini okudum; lakin şiir bittiğinde alkış değil derin bir sessizlik doldurdu sınıfı. Ve sonra öğretmenin, “Sen bu şiiri nereden biliyorsun, kim ezberletti bu şiiri, kimin şiiri bu?” diye arka arda soruları sıraladı…
– Babamın.
– Baban ne iş yapıyor?
– Matbaacı.
– Babana söyle, yarın okula gelsin.
Akşam meskene masraf gitmez olanları anlattım babama ve beklediğim üzere bir karşılık aldım babamdan… Evet, sessizce dinledi ve güldü, sırf güldü… Uzun saçları, gür bıyıkları, siyah beresi, bakışlarındaki ışıltısı, r’leri söyleyemeyişi onu arkadaşlarımın babalarından ayırıyordu. Babamın Özdemir Asaf olduğunu öğrenmem için birinci kitabının basılmasını beklemem gerektiğini o günlerde bilmiyordum.”
Seda’nın okuduğu şiir ise şuydu:
“Ölebilirim genç yaşımda,
En hoş şiirlerimi söylemeden götürebilirim.
Artık kavak yelleri esiyorken başımda,
Sevgilim,
Seni bir akşamüzeri düşündürebilirim.”
Sonra Özdemir Asaf’ın kitapları basıldı, şiirleri ezber edildi…
Mevt çiçeği Lavinia
Artık şiirlerinden bahsedince de kimin aklına gelmez ki Lavinia. O vakit çabucak onun kıssasından de bahsedelim…
Lavinia, mükemmel hoşlukta şık bir çiçek; başka bir deyişle mevt çiçeği manasında kullanılıyor. Ayrıyeten hayalimdeki harika sevgili manasına da geliyor. Kuşkusuz Özdemir Asaf’ı çeken yanı da bu olmuştu…
Özdemir Asaf, Lavinia’yı okul yıllarında aşık olduğu bir kız için yazmıştı. Aşkı platonikti. Lavinia, onun karşılıksız aşkının öyküsüydü. Şiirini, daha sonra bir yarışa gönderdi ve derece aldı. İlkliğe layık görülen Lavinia, nihayetinde yaşayan bir şiirdi…
Bundan sonrası için şöyle bir rivayet var: Sonuçlar açıklandığı sırada Özdemir Asaf’tan, Lavinia’yı kürsüde okuması istenmişti. Bu teklifi geri çevirmeyen Özdemir Asaf, kürsüde şiirini okurken Lavinia diye seslendiği platonik aşkı da salondaki konuklar ortasındaydı ve Lavinia, salonu terk etmişti. Kalbi bin kesime dağılan Özdemir Asaf, Lavinia’yı hapsettiği şiirinde bıraktı ve ona asla hislerini açmadı…
Hissinden da önceine gidince bir öyküsü daha var aslında Lavinia’nın. Evet, bin bir his ile yazılmış; lakin bir de liseden kalma kırıklık var içinde Özdemir’in. Galatasaray Lisesi’nde okuduğu vakitlerden kalma bir anı. Kendisinin o r’leri söyleyemeyen tatlı anlatımından okuyalım:
“Lisede Edebiyat Hocamız İsmail Habib Sevük idi. Sınıfta heğkese şiiğ okutuğ, sığa bana gelince, atlayıp yanımdakine geçeğdi.
Biğ gün değste pağmak kaldığdım ve ‘Hocam’ dedim “Sınıfta heğkese şiiğ okutuyoğsunuz, bana niye okutmuyoğsunuz?
İsmail Hoca, bu soğuma şu karşılığı veğdi: “Oğlum Özdemiğ sen, şiiğ değil, şiiğin canına okuyoğsun.”
Meğer o, Özdemir Asaf olacaktı. Lavinia’yı yazdığında matinelerinde en sevilen şiiriydi ve en muntazam biçimde bu şiiri okuyordu. Zira Lavinia’nın son dörtlüğünde hiç “r” harfi yoktu…
(Mevhibe Meziyet Beyat)
Pekala kimdi bu Lavinia, biliyor musunuz? Özdemri Asaf’ın tutkulu aşkı Lavinia, Mevhibe Meziyet Beyat’tı. Onun aşkı hakikaten de karşılıksızdı. Zira Mevhibe’nin gönlünde ressam olan hocası Edip Hakkı Köseoğlu vardı. Öykünün bir yerinde bir de gazeteci İlhan Selçuk’un ismi geçiyordu Mevhibe için. Lakin o yıllarda Selçuk, öylesine süratli bir hayat yaşıyordu ki, o da Mevhibe’ye nazaran biri değildi.
Daha pek çok öykünün kahramanı olan Mevhibe, sonunda oyuncu Öztürk Serengil ile evlendi. Lakin onunla da uzun soluklu bir evlilik yürütemedi…
Mevhibe, göründüğü üzere etrafında dikkat çeken, hoşluğu lisanlara destan, birinci bakışta gözden kaçırılmayacak kadar özel bir bayanmış. Yakın dostlarından Melda Kaptana, bir yandan da Mevhibe için şöyle bir açıklama getirmiş:
“Öylesine özel ve farklı bir bayandı ki, kitap yazsanız yetmez.”
Mevhibe’ye duyulan bu ilginin yalnızca hoşluğu için olmadığını ise şöyle lisana getirmiş:
“Korkunç bir sezgi gücü vardı Mevhibe’nin. Yüzünüze bakar bakmaz, sizi tanır, anlar, ruhunuzun en derin köşelerine kadar kavrardı. Küçücük bir bakıştan, mimikten, jestten tüm karakter haritanızı çıkarabilirdi. Özdemir Asaf bu yüzden ona ‘Öldürmekten daha beter anlıyorsun insanı’ demişti. Çok keskin gözleri vardı.”
Bu açıklamaları yapan Melda Hanım, “Ben Bir Bizans Bahçesinde Büyüdüm” ismini verdiği kitabının bir yerinde de Mevhibe’den şöyle bahsediyordu:
“İlhan Selçuk”a 14 Şubat Sevgililer Günü yazısı yazdıran Lavinia ona uzaktan uzağa aşık olan Oktay Akbal”ın bir öyküsündeki Duyguya”ydı birebir vakitte. Laleli”de Harikzadegan Apartmanları”nın kapısında buluşup konuşan delikanlıların Violetta”sıydı.
O sıralarda ünlü olan bir tangonun ismiydi bu ve delikanlılar, Mevhibe onlara gülümseyerek geçerken ıslıkla bu melodiyi çalardı.
Mevhibe Beyat, Hoş Sanatlar Akademisi”nde okurken mimar arkadaşları ona Gilda diye seslenirdi. Rita Hayworth”un o yıllarda büyük beğeni kazanan “Gilda” sinemasından mülhem… Kızılkahve rengi, iri dalgalı, parlak ve çok hoş saçları vardı. Adalet Cimcoz da Marilyn Monroe”ya benzettiği için onu “Marlin” diye çağırırdı. Hoşluğunu hiç önemsemezdi. Zati insan sıcaklığı, insanlara anlayarak yaklaşması ve sezgisi, hoşluğunun üstündeydi.”
Kısacası, Özdemir Asaf ve Mevhibe Hanım hiçbir vakit bir ortaya gelmedi. Aşkın başlamadan hoş olduğu, platonik hislerin tadına varıldığı bir histi vakitte asılı kalan. Nihayetinde Özdemir Asaf’a da işte lisanlara dolanan bir müziğe dönüşen şiiri, Lavinia’yı yazdırdı…
Bazen karşılıksız diye iç yakan hislerimiz nasıl da kacından pahalı değil mi? O vakit şiirin tamamını okumadan olmaz…
Sana gitme demeyeceğim.
Üşüyorsun ceketimi al.
Günün en hoş saatleri bunlar.
Yanımda kal.
Sana gitme demeyeceğim.
Tekrar de sen bilirsin.
Palavralar istiyorsan palavralar söyleyeyim,
İncinirsin.
Sana gitme demeyeceğim,
Ancak gitme, Lavinia.
İsmini gizleyeceğim
Sen de bilme, Lavinia.
Özdemir Asaf tekrar evlendi
Yıldız Moran, Türkiye’nin akademi eğitimi almış birinci bayan fotoğrafçısıydı. İngiltere’de bir stant açtığında 25 fotoğrafı satılınca, Türkiye’de de kendisini pahalandırmak istedi. Lakin işler düşündüğü üzere ilerlemedi ve Yıldız da, fotoğraflarını yılbaşı kartı olarak bastırıp satmaya karar verdi. İşte Özdemir ve Yıldız’ın tanışması bu karar ile oldu. Tanışmalarını Yıldız Hanım şöyle anlatıyordu:
“İş konuşmak için Özdemir Asaf’ın matbaasına gittim. Tarihini de verebilirim tanışmamızın; 4 Kasım 1954, saat 11.00. Sözlerle lisana getirmek güç. Hisli, kibar, hiç görülmemiş ve bir daha göremeyeceğim bir insandı Özdemir Asaf. Pırıl pırıl bir zeka, renkli, yesyeni, farklı bir dünyaydı o. İnanılmaz bir insandı velhasıl…”
Özdemir ve Yıldız, 1962’de evlendi… Bu evlilikten Gün, Olgun ve Faal isminde üç oğulları oldu.
Onlarınki şiir olacak, kitaplaşacak biçimde yaşanan derin aşklardandı. Özdemir Asaf, birinci eşi Sabahat Hanım ile de ikinci eşi Yıldız Hanım ile de derin hislerin hakim olduğu vakitler yaşadı. Sabahat Hanım ile kızları Seda, onları şöyle yorumluyordu:
“Şimdiki üzere dün aşık oldum yarın bir daha aşık oluyorum üzere bir durum yoktu. Babamın anneme olan aşkı hiçbir vakit bitmedi. Yıldızla olan aşkı da bitmedi. Bu aşklar yalnızca gönül eğlendirme yahut gününü gün etmek üzere bir his değildi. Birde sanatçı kişilik içine girince işte şiirler ve kitaplar çıkmış.”
Özdemir Asaf, eş ve şair olmanın yanında bir de uygun bir babaydı. O sıcacık anılarından, kurulan şu cümlelerden de açıkça anlaşılıyor aslında. Oğlu Gün de, babasıyla paylaştığı vakitleri şu cümlelerle anlatıyordu:
“‘Babaaaa…’ diye koşar, atlardık kollarına babam meskene geldiğinde. Üzerine biraz tırmanır, o günkü heyecanlarımızı anlatır, kaygı ve sorularımızı iletirdik. Konuşurduk… Dinlerdik… Kısa tahminen fakat ekseriyetle ağır, her vakit karşılıklı sevgi ve hürmetle içten sohbetler… Sonrasında babam ceplerinden birine elini daldırır, bizler için getirdiği fındıkları, fıstıkları çıkarırdı. Kimi vakit iki üç simit… Bir gün, yavru bir kedi… Onların ortalarında ya da öbür bir cepte; peçeteler, kâğıtlar, şiirler, tahminen bir iki çeviri, kanılar, an ve anılar…”
(1955 – Yıldız Moran tarafından çekilmiş fotoğrafı)
Hakkında bilgiler ve bir anı daha
Birçok edebiyatçının yolu nedendir bilinmez futboldan geçiyor. Özdemir de onlardan biriydi. Onun futbol tutkusu vakitle unutulanlar ortasına girse de, Özdemir Asaf, Galatasaray’dan ayrılan bir küme tarafından kurulan Güneş Spor Kulübü’nde bir devir oynadı. Ayrıyeten eski kaynaklara nazaran, Özdemir Asaf’ın, Fenerbahçe ile yapılan bir maçta Fenerbahçe’nin efsane isimlerinden Boncuk Ömer ile çarpışarak sakatlandığı da biliniyordu…
Bunun yanında bir de oyunculuğu deneyimledi Özdemir Asaf. Direktör koltuğunda Orhan Erçin’in oturduğu 1955 imali Uçan Daireler İstanbul’da sinemasında, gazete işverenini canlandırdı. O yıllarda Edirne’de görüldüğü tez edilen uçan daireler üzerine çekilen bu sinemada, bir gazetenin UFO’nun peşine düşmesi anlatılıyordu…
Özdemir Asaf, 1962’de Mehmet Ali Aybar’ın öncülüğünde kurulan Temel Hakları Yaşatma Derneği’nin kurucularındandı. 1971’de de, Bebek’te, bir restoran açmıştı. Özdemir Asaf’ın yeri olarak nam salan, duvarlarını tabloların, şiirlerin, fotoğrafların süslediği yerde şair, hem sanatçı dostlarını hem de her meslekten insanı ağırlardı. Yerin en ilgin aksesuarı ise, Şair Sennur Sezer’in transferine nazaran, üzerinde yalnızca bir saniye ibresi bulunan, akrep ve yelkovanı olmayan bir saatti. Bir şairin bakışından ne kadar manalı değil mi?
Bir de toplumsal medya da sıkça karşılaştığımız taksi kıssasından bahsetmeden olmaz değil mi? Yeniden matbaadan çıktığı bir gün Özdemir, Karaköy’e gitmek için taksiye bindi. Sürücünün, “Neğeye biğadeğ?” sorusu üzerine bir an afallasa da, bozuntuya vermeden “Eminönü!” dedi. Aslında Karaköy’e gitmek istiyordu; lakin r’leri söyleyemiyordu ve artık söylemeye kalksa sürücü kendisiyle dalga geçtiğini zannedip üzülecekti. O ince niyetli, naif yanıyla Eminönü’nde indi ve Karaköy’e kadar yürüdü…
Bir anısından daha bahsedelim. Sunay Akın, “Önce Çocuklar ve Kadınlar” ismini verdiği kitabında yer vermişti bu tuhaf tesadüf anıya. 1979 yılında Özdemir Asaf, bir şiir matinesi sonrasında, gece yarısı hafif çakırkeyif konuta dönmüştü. Evdekileri uyandırmak istemediğinden ayakkabılarını çıkardı ve kapı yerine pencereden girmeye karar verdi. Tam pencereden içeri adımını attığı an büyük bir gürültü koptu. O hengame de Özdemir Asaf da yere yuvarlandı. Olağan gürültüyle bütün konut ayaklandı. Özdemir Asaf, bu kadar gürültüyü kendisinin çıkardığını zannederek söylenmeye başlamıştı ki, bu vahim gürültünün Boğaz’daki Independenta tankerinin patlamasından koptuğu anlaşıldı…
Özdemir Asaf öldü
Aralık 1980’de, Özdemir Asaf, hastalandı. Yapılan tetkiklerden sonra hekim, hastaneye yatmasını istedi. Lakin bir yandan da tedavisi mümkün değildi. Özdemir Asaf, akciğer kanseriydi. Bunu kendisi hariç herkes biliyordu. Ömrü artık Allah’ın takdirine kalmıştı. Hekimler ellerinden geleni yapmış, sonra da ailesine konuta götürmesini söylemişti.
Hastalığına, halsizliğine tezat Özdemir Asaf, hala naif ve andaydı. Tıpkı restoranda duvarda asılı saatin saniye ibresi üzere anlık. Gülüşünden, şakalarından eksik kalmıyordu. Hastanede konuta dönerken “Bizim duğaktan tanıdık biğ taksici çağığın. Pisi pisine bir tğafik kazasında ölmeyeyim” demişti. Tıpkı yıllar evvel şiirinde dediği üzere:
“Ölüm Allah’ın buyruğu,
Trafik olmasaydı…”
O gün Bebek’teki meskenine sağ salim vardı. Lakin ömrü 28 Ocak 1981’e kadar vefa etti. 58 yaşındaydı…
Aşiyan Mezarlığı’na defnedilen cenazesinin akabinde Can Yücel’in kaleminden Özdemir Asaf için Cenaze Dönüşü şiiri döküldü:
“Anlaşıldı bu
R’lerin intikamı
Onlar yuttu Özdemir Asaf’ı.”
Haldun Taner ise, Özdemir Asaf için şunları söylüyordu: “O şairden öteki hiçbir şeye benzetilemezdi. Gençliğinden beri bakışından, duruşundan, yürüyüşünden ve bilhassa düşünüşünden bohem, özgür, şair kişiliği çarçabuk okunurdu. Onun kadar nezaketini ve akıl ölçüsünü bir an bile yitirmeyen diğer insan tanımadım. nezaket Özdemir’in takısı değil özüydü…”
Şıklığın, zarifliğin, nezaketin öteki ismi, en hisli ezber ettiğimiz şiirlerin şairi, bir Özdemir Asaf geçti bu dünyadan…
Düzgün ki…
Damla Karakuş
Not: Biyografisini okumak istediğiniz şahısları lütfen bizimle paylaşın.
Instagram:
