Aşı olanlar taşıyıcı oluyor mu? sorusunun karşılığı gündemin merak edilen konuları arasında yer alıyor. Aşı yoluyla iki tıp bağışıklık elde edilebilir. Bunlardan birine faal bağışıklık deniyor. Bu bağışıklık çeşidinde, patojenin (hastalığa neden olan organizma) önemli bir hastalık üretmesi engellense de, bedene girmesi ya da kendini kopyalaması önlenemiyor. Sterilize bağışıklıkta ise enfeksiyon büsbütün engelleniyor. Birtakım durumlarda asemptomatik vakalar bile önleniyor. İkinci bağışıklık çeşidi, aşı ile ilgilenen tüm bilim insanlarının hedefi lakin sürpriz bir formda çok hudutlu biçimde başarılabildi.
AŞI OLANLAR TAŞIYICI OLUYOR MU?
%90 tesirli bir aşı, teorik olarak, 200 milyon insan aşılanırsa, yaklaşık 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabileceği manasına gelir. Aşının gerçek aktifliği, kişinin altta yatan bağışıklık sistemine ve maruz kalma riskine bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle taşıyıcı olma ihtimali bulunmaktadır.
Covid aşıları, %90’dan fazla tesirli olan hastalıkları önlemede epey tesirlidir ve ülkemizde de aşılama süreçleri devam etmektedir. Uzmanlar çabukla normalleşme dönmenin yanlışsız olmadığını söz ediyor. Havaların ısınmasına karşın Covid olaylarında en azından bir ölçü canlanma görülebileceği belirtiliyor.
%90 tesirli bir aşı, teorik olarak, 200 milyon insan aşılanırsa, yaklaşık 20 milyonunun hala enfekte olup hastalanabileceği manasına gelir. Aşının gerçek aktifliği, kişinin altta yatan bağışıklık sistemine ve maruz kalma riskine bağlı olarak değişebilir. Ayrıyeten, müdafaanın mühleti yahut ne zaman bir güçlendiriciye gereksinim duyulabileceği de şimdi bilinmiyor.
KORONAVİRÜS HADİSELERİ, SINIRLAMALAR NEDENİYLE Mİ AŞI NEDENİYLE Mİ AZALIYOR?
Nottingham Üniversitesinden epidemolojist Keith Neal bu soruya kısa bir karşılık veriyor: “Bilmiyoruz, zira aşılar daha çok yeni kullanıma girdi.”
Şu an kullanımda olan aşılar, öncelikli olarak bulaşmayı tedbire noktasında değerlendirilmiş değil. Bu şu anda ikinci planda. Birinci sırada, semptom oluşması noktasındaki aktiflikleri geliyor. Londra’daki Imperial College’tan Profesör Danny Altmann, “Bu, gayelerimizi daha pragmatik olarak belirlediğimiz manasına geliyor” diyor.
Bilim insanları, bir seneyi aşkın müddettir inceledikleri salgında, hastalığı doğal yollardan kapan şahısların de yine hasta olabildiklerini biliyor. İngiltere’de yürütülen bir araştırmaya nazaran, antikor oluşumunun gözlendiği yüzde 17’lik bir bölümin ikinci sefer virüsü kaptığını ortaya koydu. Bu şahısların yüzde 66’sı hastalık belirtisi göstermedi lakin şu anda biliniyor ki, asemptomatik hadiseler da virüs taşıyıcısı olabiliyor.
OXFORD – ASTRAZENECA
Temmuz ayında, beşerlerle misal bir ciğer fizyolojisi olan makak maymunları üzerinde yapılan araştırmanın umut veren sonuçları oldu. Aşı, maymunların önemli hasta olmaları önledi. ve ancak Covid 19’u kapmalarını engelleyemedi.
Aşılanmış maymunların da birebir aşılanmamış olanlar kadar virüsü kapabildikleri görüldü. Lakin aşı sayesinde ciğerlerinde viral partiküller daha az tespit edildi.
Araştırmanın sonuç yazısını kaleme alan bilim insanları, bulaşıcılığı engelleyemese de, aşının, “hastalığa dönüşme oranını dikkat alımlı biçimde azalttığını” açıkladı.
Bu maymunlar üzerinde yapılan deneylerdi.
Bireyler üzerinde yapılan üçüncü faz çalışmalarına yanlışsız biraz hızlanalım.
Bu basamakta, alışıldık olanın dışında, placebo ve yeni aşı verilen gönüllülerden, asemptomatik olayların tespiti için her hafta koronavirüs testi de yapmaları istendi.
Ocak ayında açıklanan sonuçlara nazaran, aşıyı evvel yarım doz alan sonra da tam doz alan kümede yüzde 59 oranında enfeksiyonun önlendiği görüldü. Aşıyı iki tam doz alanlarda ise bu oran 4 puan düştü.
1 Şubat tarihinde ön rapor olarak açıklanan araştırmaya nazaran ise, bir tam doz verilen bireylerde, virüs tespit edilebilir olay oranı yüzde 67 azaldı. Bunun da bulaştırma üzerinde önemli tesiri olacağını gösterdiği değerlendirildi.
MODERNA
Moderna aşısının test evresinde, virüs transferi konusunda kıymetlendirme yapılmamış olsa da, gönüllülere, birinci ve ikinci aşılar öncesi Covid 19 enfeksiyon testi yapıldı. Bu manası, kümeler ortasında enfeksiyon oranlarının karşılaştırılabilmesi için yapıldı. Birinci aşıyı olanlar ortasında 14 kişinin koronavirüs testi pozitif çıktı, placebo verilenler ortasında ise bu sayı 38’di.
Bu verinin, birinci aşı sonrasında asemptomatik vakaların üçte ikisini önlenebildiğini ortaya koyduğu belirtiliyor.
PFIZER – BIONTECH
Pfizer-BioNTech aşısının, insanların koronavirüs kapmasını engelleyip engellemediği üzerinde kesin bir ispat bulunmuyor. Ancak birtakım erken işaretler olumlu.
Pfizer CEO’su Albert Bourla, Ocak ayı başında yaptığı açıklamada, maymun deneylerinde virüs transferi noktasında da önemli bir müdafaa sağlandığını söyledi. Lakin bu bilgiler şimdi beşerler üzerinde elde edilmiş değil.
İsrail’de sağlık çalışanlarından oluşan 102 kişilik bir küme üzerinde yapılan araştırmaya nazaran, iki doz aşı yapılanların sadece ikisinde düşük antikor tespit edildi. Yüzde 98’lik kısımda, Covid 19 kapan ve atlatan şahıslardan daha fazla antikor gözlendi.
İsrail Sıhhat Bakanlığı tarafından, yapılan bir araştırmaya nazaran, aşılandıktan bir hafta sonra, 715,425 bireyden sırf 317’sinin koronavirüs testi pozitif çıktı. Lakin yeniden de bu veriler konusunda dikkatli olmak gerekiyor; bilgiler üzerinde sınırlamaların ne derece tesirli olduğu bilinmiyor. Bu aşılanmayan bir küme da içeren klinik bir araştırma değildi.
Araştırmayı yayınlayanlar, bu sonucun, taşıyıcılık ve virüs transferi noktasında da BioNTech aşısının önleyici olduğunu ortaya koyduğunu savundu. Lakin bu sonucun, tıp dünyasındaki uzmanlar tarafından kıymetlendirilmesi kıymetli.
NOVAVAX
Bu aşıya, şimdi dünyanın rastgele bir yerinde kullanım onayı verilmedi. Ve birebir öteki aşılar üzere, enfeksiyonu ve virüs transferini tedbire noktasında kapsamlı bir bilgi göstermiş değil.
Lakin geçen yılın Kasım ayında elde edilen kimi bilgiler, bilim insanlarını heyecanlandırıyor.
Şirket, makak maymunları üzerinde yapılan araştırmalarda, yüksek doz verilmesi durumunda, virüs transferinin tam olarak engellendiği sonucunun elde edildiğini açıkladı.
Bu, Novavax aşısını, pirimatlar ortasında, asemptomatik virüs transferini de önleyen seçkin bir aşı kümesi ortasına sokuyor.
Bu sonuç değerli zira, makak maymunları ile insanların benzeri bir teneffüs fizyolojisi bulunuyor.
Bilim insanları, aşının beşerler üzerinde de sterilize bağışıklık tesiri olup olmadığını araştıracak.
Dr. Nita Patel, Director of Antibody discovery and Vaccine development, returns a box of potential vaccines to a fridge at Novavax labs in Gaithersburg, USA, 20 March 2020.
Novavax hala onaylanmış değil.
TOPLUM BAĞIŞIKLIĞI
Aşılamanın toplum bağışıklığı üzerinde de büyük bir tesiri bulunuyor. Bilim insanları hala toplum bağışıklığı için gerekli olan hududu tespit etmiş değil. Lakin aşıların büsbütün virüs transferini sonlandırmaması halinde, aşının uygulanacağı kişi sayısının artacağı biliniyor.
Toplum bağışıklığı, gereğince insanın bağışıklık kazanması ile oluşan duruma deniyor.
Şimdi kesin olmasa da, bir araştırmaya nazaran virüs transferinin bitmesi ve toplum bağışıklığı kazanılması için nüfusun yüzde 60 ila 72’sinin aşı olması gerekli.
Lakin aşının aktifliği yüzde 80 düzeyinde olursa, bu toplumun yüzde 75 ile 90’ının aşılanması manasına geliyor.
İngiltere gelecek Eylül ayına kadar, ülke nüfusunun yüzde 75’ine denk gelen, tüm yetişkin nüfusunu aşılamayı amaçlıyor.
Çok sayıda bilim insanı, virüsü büsbütün ortadan kaldırmanın değil, bireyden bireye bulaşmasını azaltma emelinin güdülmesi gerektiğini söylüyor.
