Menopoz Hem Vücudu Hem Beyni Etkiliyor
Menopoz kadınlar için birebir bebeklik, ergenlik üzere hayatın doğal bir evresidir ve hastalık olarak görülmemelidir. Bayanların yumurtalıklarında doğuştan var olan yumurta sayısında azalma ve bitmesinin sonucunda doğurganlığın sona erdiği bir durumdur.
12 ay boyunca ya da daha fazla mühlet organik bir patolojiye bağlı olmadan adet görülmemesi menopoz olarak tanımlanır. Menopoza hangi yaşta girileceğinin temel belirleyicisi etkeni genetiktir. Başka faktörler arasında ırk, beslenme, sigara ve alkol tüketimi, doğum denetim hapı kullanımı olarak sayılabilir. Bir ailede bayanlar emsal yaşlarda menopoza girer.
Doğurganlık durumu, uzun emzirme periyodu, sistemsiz adet, radyoterapi, kemoterapi ve cerrahi durumlar diğer faktörlerdendir. Dış etkenlerden psikiyatrik travmalar, mahpus hayatı, sarsıntı üzere doğal afetler, çok yaşanması menopozu hızlandırabilir. Bunun yanı sıra kırsal bölgede, soğuk iklimlerde ve ağır şartlarda yaşayan kadınlarda menopoz yaşı daha erkendir.
Yüzde 80’i ateş basması ve gece terlemesi yaşıyor
Menopoz da kanamalar başta sık aralıkla gelse de, sonradan aralıkları uzar. Kanama ölçüsünde artış ya da azalma kişiden kişiye farklılık gösterebilir. Uzun periyodik ve ağır ölçülü kanamalarda kesinlikle doktora başvurmalı. Tekrar da bir bireye menopoz tanısı konulması için bir sene boyunca adet görmemesi gerekir.
Kadınların yaklaşık yüzde 80’inde ateş basması ve gece terlemesi görülür. Ateş basmalarını arttıran faktörler; ırk ve genetik faktörler, kafein, sigara, alkol tüketimi, azalmış fizikî aktivite, obezite, sosyo-ekonomik seviye, baharatlı yiyecekler, gerilim ve sıcak ortam olarak sıralanabilir. Ateş basması süreksiz bir süreçtir ve kimi tedbirlerle büsbütün geçmese bile azaltılabilir.
Rahat, hava alan kıyafetler giymek, koton kıyafetler ve yatak örtüleri kullanılması, yeme içme nizamı şikayetleri azaltabilir.Özellikle hastalara tavsiye olarak bir günlük tutularak, ateş basmasının vakti ve tetikleyicileri anlaşılabilir. Böylelikle bu sebeplerden uzak durma ile veya şikayetlerin başlamasına yakın soğuk bir su içme ve buz uygulaması ile şikayetler azaltılabilir.
Östrojen azalmasına bağlı olarak vajinada kuruluk ve idrar yolu enfeksiyonlarına yatkınlıkta artış görülebilir. Tabip tavsiyesi altında kuruluk için östrojen içeren birtakım kremler kullanılabilir. Tekrar sistemli cinsel ilgi ile vajinadaki değişimler azaltılabilir. İdrar yolu enfeksiyonu için test yaptırılmalı ve gerekirse antibiyotik kullanılmalıdır.
Saç, deri ve ter bezleri ile ilgili kimi değişiklikler olabilir. Saç derisi incelir ve ciltteki kollajen ölçüsü azalır. Saç teli ölçüsünde da azalma olurken, yara iyileşmeleri gecikir. Su alımının arttırılması ve cildin nizamlı nemlendirilmesi yarar sağlar. Ağız ve diş eti hastalıkları menopoz sürecinde artabilir. Sindirim sistemi değişiklikleri olarak kabızlık, basur, reflü ve safra taşlarında artış olabilir.
Ayrıyeten kalp hastalıkları ve kemik erimesine de sebep olabilir. Bu üzere durumlarda hormon replasman tedavisi yararlı olabilir. fFakat uzun vadeli hormon replasman tedavisi kullanımının göğüs kanserine yatkınlık ve pıhtılaşma sorunlarına sebep olduğu birtakım çalışmalarda görüldü. Bu nedenle doktora danışılmadan kullanılmamalıdır.
Hastalarda ruhsal değişimler görülebilir
Bu durumlar sonluluk, gerginlik, depresif ruh hali, odaklanamama olarak sıralanabilir. Ruhsal değişimler için idman, meditasyon, gerilim faktörlerinden uzaklaşma yararlıdır. Bilhassa sıcak basması yaklaşırken 4 saniye nefes alma, 7 saniye nefesi tutma ve 8 saniyede nefesi verme rahatlamayı sağlar. Bir öbür değişimse uyku sistemindedir. Uykuya dalmada zorlanma, ahenge müddetinde kısalma yahut uykuda terleme görülebilir.
Sonucu ise akşam yemek porsiyonlarının azaltılması ve ağır yağlı yiyeceklerden uzak durulması, kafeinli içeceklerden uzak durulması, gündüz uykularından kaçınılması, yatmadan önce ılık bir süt ya da melisa, papatya, pasiflora gibisi bitki çaylarının tüketilmesi, yatak odasının karanlık ve sessiz bir aram olmasıdır. Gece terlemesi için başucunda buz aküsü bulundurulabilir.
Östrojen seviyesinde azalmayla bilişsel gerileme başlayabilir ve menopozun az bilinen semptomlarından biri olan beyin sisi veya şuur bulanıklığı meydana gelir. Hastalardan, bir şey okurken dikkatin kayması ve yine başlama, birinin ismini hatırlarken boşluk duygusi, bir odaya geldiğinde neden oraya geldiğini unutma üzere şikayetler gelir. Konuşmada akıcılık bozulabilir. Hatta bu süreç nedeniyle birtakım hastalara Alzheimer tanısı bile konulmuştur.
Bilişsel işlevlerdeki bu değişim sebebi yalnızca hormon değildir. Uyku tertibi, gece terlemesi, gerilim bu durumu arttırabilir. Uygun haber ise bu sürecin uzun vadeli olmadığıdır. Öncelikle şayet kendini rahatsız duygusetme, dikkatte dağılma üzere bir durum varsa yavaşlamalı, orta vermeli ve derin bir nefes alınmalıdır.
Yeni bir bilgi akışı varsa beyninize sürecin işlemesi için vakit tanıyın. Gerilim idaresi için gevşeme idmanları ve meditasyon kullanılabilirsiniz. Fizikî aktivite yalnızca bedeni değil, beyne de yararlıdır. Haftada 3 gün orta dereceli antrenman, öğrenme ve hafıza üzerine olumlu tesirlerde bulunur.
Omega 3’ten varlıklı besinlerle beslenme (ceviz, semizotu, ıspanak, chia tohumu, somon balığı, keten tohumu), adaçayı, biberiye çayı, reyhan bitkisi, ginkgo biloba içeren destekler kullanılabilir. Unutkanlık için hafıza antrenmanları, bol tekrarlama yararlı olabilir. Şayet unutkanlık çok ani başladıysa ve halüsinasyonlar, paranoya eşlik ediyorsa veya yemeği ocakta unutma, otomobil sürme üzere günlük aktiviteleri etkileyecek kadar şiddetliyse kesinlikle doktora başvurulmalıdır.
Menopoz devri şikayetlerinin doktorla paylaşılması ve semptomlardan bahsedilmesi gerekmektedir. Ayrıyeten nizamlı olarak jinekolojik muayene ve ultrason, smear test, mamografi, göğüs ultrasonu, tam kan sayımı, tiroid ve karaciğer işlev testlerini içeren sağlık denetimleri kesinlikle yaptırılmalıdır. Çok ve sık adet görme, bağ sonrası lekelenme veya kanaması devam etme durumunda ya da kesilmeyen uzun süreli adet görülmesi durumlarında kesinlikle jinekolog muayenesi gereklidir.
