ABD, Suriye Ve Irak’tan Çıkabilir
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Birleşmiş Milletler (BM) 76. Genel Konsey görüşmeleri için bulunduğu New York’ta Amerikan CBS televizyon kanalına verdiği mülakatta değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan, Margaret Brennan’ın sorularını yanıtladı.
– ABD’nin Afganistan’dan ayrılmasının bölgeyi daha güvensiz hale getirdiğini düşünüyor musunuz?
20 yıldır Amerika’nın burada kalışıyla bölge inançlı bir hale gelmedi ki. Tam tersine, bölge her geçen gün önemli anlamda kan kaybetti. Biz burada bine yakın elemanımızla havalimanının korunması konusunda misyon icra ettik. Bize en sonunda havalimanının korunması teklifi geldiğinde Brüksel’de Sayın Biden’la bunları konuştuk. Bizim bu türlü bir misyonu üstlenebileceğimizi kendilerine söylediğimde, ‘Üç şeyi de isteriz’ dedim. Bunun birisi lojistik takviye. Lojistik dayanaktan talebimiz, idari ve malidir. Bir öteki adım da özellikle şu an ellerinde bulunan silah, mühimmat vesaire bunların Türkiye’ye bölümüdür ancak o denli şeyler oldu ki tam tersine (Hamid) Karzai Havalimanı’ndaki tüm silahların mühimmatların, araçların hepsi Taliban’a verildi. Şu anda da Taliban Amerika’nın silahlarıyla hareket ediyor. Bu gerçekleri de alışılmış görmek gerekir. Öncelikle PKK/YPG/PYD terör örgütlerine silah takviyelerinin verilmemesi gerekir.
– Yeni Taliban hükümetiyle ilgili ne düşünüyorsunuz?
Taliban de şu anda rastgele bir iş birliğimiz yok fakat bir şeyi çok açık ve net söylemem lazım. Bizim Afganistan halkına karşı tarihten gelen bir birlikteliğimiz var.
– Türkiye, Kabil Havalimanı’nın işletilmesine yardım edecek mi?
Bu, mutabakatlara, kontrata bağlı. Şu anda Afganistan’daki hükümet kapsayıcı değil, kucaklayıcı değil. Kucaklayıcı, kapsayıcı olmayan bir hükümetle bu türlü bir adım atmak da bizim için mümkün değil ancak bu kapsayıcı olursa, kucaklayıcı olursa bizler de Türkiye olarak orada yer alırız.
‘Yol geçen hanı değil’
– Geçen ay Türkiye’nin mülteci deposu olmak üzere bir yükümlülüğü olmadığını söylediniz. Bu mültecileri almak ABD’nin yükümlülüğü mü?
ABD aslında bu çeşit sorumlulukları yerine getirmedi k. Şu anda kayıt dışı, kayıt içi olmak gibi benim ülkemde 300 bini aşkın Afgan mülteci var. Bundan sonra da ülkemize hala Afgan mülteci almaya gücümüz yetmez fakat Amerika alacaksa başka bir olay. Ben Amerika’nın mülteci siyasetlerini paylaşamam fakat Amerika da benim mülteci politikalarımı paylaşamaz. Özellikle açık söylüyorum; bizim kapımız da yol geçen hanı değildir.
– ABD’nin bu mevzuda daha fazlasını mı yapması gerekiyor?
ABD’nin olağan ki çok şeyler yapması gerekir, çok da yatırım yapması gerekir. Zira 20 yıldır Amerika orada neden vardı? Özellikle bu çeşit silah yapılandırması vs, bunlar ne için yapıldı? Bunların üzerinde durulması gerekir? ‘Afganistan’a niçin girdik, şu anda niçin çıkıyoruz?’; bunun Amerika tarafından sorgulanması gerekir diye düşünüyorum.
– Amerikan halkı ABD’nin Orta Doğu’da askeri dahil olmasına siyasi irade göstermediğine karar verdi. Bu sizin için ne anlama geliyor?
Bu, Amerika’nın takdiridir, bunu biz belirleyemeyiz. Orta Doğu’da ne yapacağımızın kararını biz veririz. Amerika NATO ülkesidir, Türkiye NATO ülkesidir. Amerika, bölgedeki PKK, PYD, YPG üzere terör örgütleriyle bir arada mi hareket edecek yoksa NATO’da birlikte olduğu dostuyla, Türkiye’yle birlikte mi hareket edecek? Bunun kararını vermesi lazım. Ben ikincisini tercih ediyorum.
– Biden idaresi size Suriye ve Irak’taki müttefiklerine yönelik siyasetinde değişiklike kararında olduğunu söyledi mi?
Bu olaylara girme fırsatımız olmadı, zira üzerinde durduğumuz mevzu yüklü olarak Afganistan’dı. Ancak ben her zaman Amerika’daki lider dostlarıma PKK, PYD, YPG terör örgütlerine karşı duruşumuzu anlattım.
‘Barışa hizmet’
– Suriye’deki 900 ABD askerinin kalmasını mı yoksa gitmesini mi istiyorsunuz?
Tabi ki benim burada yetkim olursa Suriye’den çıkmalarıdır, Irak’tan çıkmalarıdır. Afganistan’dan çıktıkları üzere çıkmalarıdır. şayet dünyada biz barışa hizmet etmeyi istiyorsak barış için o bölgelerde kalmanın hiçbir anlamı yok. Bırakalım o bölge halkı, o bölgedeki idare kararını kendisi versin.
– Suriye için ortaya girilmesini Türkiye’ye mi bıraksınlar?
Biz istenmediğimiz yerde bulunmayız. Bakın biz şu anda Suriye’de 100 bin briket evler inşa ediyoruz. Konutlarından barklarından tamamen kovulmuş olan aileler için bunları biz inşa ediyoruz. Sanki başka ülkeler ne yapıyor?
‘Afganistan’da da bayanlar etkin rol almalı’
– Taliban şu an yalnızca erkek çocuklarının okula gitmesine izin veriyor. Kamu kurumlarındaki bayanlara işe gelmemelerini söylediler. Bu türlü bir hükümetle çalışır mısınız?
Türkiye’nin bu olayda özellikle bayana bakışı açıktır . Bizde bayan hayatın her yerinde vardır. Eğitimde, sağlıkta , adalette, yargıda vardır. Kendi ülkemizde bu bu türlü olduğuna göre , Afganistan’da biz niye farklı bir şey düşünelim? Orada da aynı halde bayanın hayatın her yerinde olmasını isteriz . Bayanlar buralarda etkin rol alır hale geldiği anda, onlara eğitim, sağlık , adalet, emniyet, her noktada biz Afganistan’a da bu desteği veririz. Bunların eğitimlerine de ayrıyeten ülkemizde fırsat sağlarız. Mevcut durumda Taliban’la çalışmak istemiyorsunuz üzere görünüyor: Bu saydığım konularla ilgili olarak eğer bunlar kabul edilirse yaparız ancak kabul edilmezse yapamayız.
‘S-400 almaya devam edeceğiz’
– Rusya, Türkiye’nin S-400 hava savunma sistemlerini satın almaya devam etmeyi planladığını söylüyor. Neden buna devam ediyorsunuz? Biden sizden durmanızı istedi mi?
Ben Lider Biden’a gerekenlerin hepsini söyledim. Artık de söyleyeyim; bakın biz F-35 uçaklarını aldık ve 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yaptık. Ancak bizim ödeme yaptığımız uçaklarımızı Amerika bize teslim etmedi. Patriotlar noktasında bunları istedik, maalesef bu konuda da yeniden bir formda bize Patriot vermedi. Sayın Trump’ın devrinde de bunları görüştüğümüzde Trump şunu söyledi; ‘F-35’ler için 1 milyar 400 milyon dolar ödeme yapan Türkiye’ye F-35’leri niye vermiyoruz?’ Bunu dünya basınının önünde söyledi. Siz bana Patriot vermezseniz, savunma noktasında benim bir diğer ülkeden alacağım rastgele bir savunma sistemine müdahale edemezsiniz. Bakın bu hususta NATO Genel Sekreteri (Jens) Stoltenberg pek hoş bir açıklama yaptı; ‘Biz ortaklarımızın kimden, nereden, ne kadar rastgele bir sistem satın aldığına müdahale edemeyiz’ dedi. Kimse kusura bakmasın. Ben de şunu söyleyeceğim; Türkiye’nin güvenlik riskini kim paylaşacak? Türkiye, kendi güvenlik riskini kendisi temin edemezse, sanki birilerinin eline avucuna mı bakacak? Sen bana Patriot vermeyeceksin, benim hangi ülkeden, hangi savunma sistemini aldığıma da müdahale edeceksin, öyle bir şey olamaz. Bunun kararını verecek olan biziz. Şu anda 84 milyon nüfusa sahip bir ülke olan Türkiye, kendi savunma noktasındaki bütün kararlılığını ortaya koyacaktır. Bu kararına da kimse müdahale edemez.
– Hiyi S-400’lerin yeni partisini alma niyetinde misiniz?
Tabi ki evet.
