SAVAŞ DİNÇEL KİMDİR?
“Nusret Baba” karakteri ile bilinen, tiyatroya gönül vermiş oyuncu ve karikatürist Savaş Dinçel’in hayat hikayesi…
Tüm ülke, onu 2002’de başlayan “Ekmek Teknesi” dizisinin estirdiği fırtınada, “Nusret Baba” olarak tanıdı. Nusrettin Somuncu, âlâ kalpli, merhametli bir kız babasıydı. Onun kalbi daima oyunculuk için attı. Bir gün vücudu yorgun düştüğünde, ki 65 yaşındaydı, tabibinin ikazına karşın, o, çalışmaya devam etti. Evet, tahminen sevdiği şeydi hayattan kopuşunu bu denli yaklaştıran; lakin nihayetinde yarası, birebir vakitte bandıydı.
O, kendi kalbinin doğrusunu yaşadı. Dünyadaki 65 yıllık serüvenini bir biçimde tamamladı. Nihayetinde mevt hiçbir şeyin sonu değil aslında. Ancak insan tekrar de gözünün göremediklerine üzülüyor ve daima çok özlüyor…
Nusret Baba, sevgin sonsuz olsun. Gerisinde yetiştirdiğin her bir öğrencin de bunun ispatı. Ortamızdan bedenen ayrılışının 11. yılında seni sevgi ile anıyorum…
O replikler hiç haksız değildi ki hem! Baba, büyüksün!
ÇOCUKLUĞU VE EĞİTİM HAYATI
Dinçel, 1 Nisan 1942’de, İstanbul Fatih’te, Hacer Hanım ve Temel Bey’in çocukları olarak hayata geldiğinde, ailesi, ona “Halil Savaş” ismini verdi. Sanatçılık hamuruna doğuştan eklenmişti, açığa çıkması için vakte gereksinim vardı.
Dinçel ’in eğitim – öğretim hayatına Koca Ragıp Paşa İlkokulu’nda başladı. Tamamladığında ise, İstanbul Erkek Lisesi’ne başladı. İşte tiyatroya da yeterliden güzele lise sıralarında merak sardı. İstanbul Belediyesi Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nde eğitim almaya başladı. Sanatı yalnızca tiyatroyla tatmakla yetinmedi. Amatör olarak karikatür çizimlerine de başladı. Ancak bu türlü olmaz mıydı esasen? Sanatın bir kısmına tutunmaya gör, bak nasıl da arkası gerisi geliyordu. Amatörlük yakında profesyonelliğe de dönüşecekti elbette. Birinci kere İstanbul Kent Tiyatroları’nda sahneye çıktığında da hissetmişti; Savaş, tiyatrocu oluyordu…
MÜJDAT GEZEN İLE DOSTLUKLARI
Savaş ve Müjdat ilk bir oyunda karşılaştılar. Sonra konservatuara da birlikte girdiler. Sonra Kent Tiyatrosu’na, oradan özel tiyatroya girdiler. Her zaman, her yerde birliktelerdi. Dostlukları sağlam bir şekilde ilerlemiş, arkadaşlıktan, meslektaşlıktan çok kardeşliğe gerçek yol almıştı.
Yıllar sonra bir gün, Savaş bu dünyadan göçüp gittiğinde, Müjdat Gezen bir röportajında dostluklarının sırrı sorulduğunda şöyle diyecekti: “Bir dostluk çıkar ilgilerine değil de yardımlaşmaya, sevgi ve hürmete dayanıyorsa, bir ömür ayakta durabilir”.
Evet, hoş bir dostluktu onlarınki, her şeyi, her yeri paylaşmışlardı; cezaevini bile…
1978’de “Çizgilerle Nazım Hikmet” ismini verdikleri kitabı Müjdat Gezen yazdı, Savaş Dinçel resimlemişti. İki sene sonra 1980 Askeri Darbesi periyodunda sıkıyönetim ilan edildiğinde İstanbul Kent Tiyatroları’ndan uzaklaştırıldı. Müjdat Gezen ile birlikte komünizm propagandası yapmakla suçlanıyorlardı. Birlikte hazırladıkları kitaptan mütevellit, periyodun ünlü 141. ve 159. Unsurları üzerinden haklarında dava açılan iki arkadaş, 4 Haziran 1983’te, İstanbul 4. Ağır Ceza Mahkemesi’ne elleri birbirlerine zincirli olarak getirildiler. Hiç ayrıları gayrıları yoktu, tekrar olmamıştı.
İki arkadaş komünizm propagandası yapmak ve hükumetin manevi şahsiyetini tahkir etmek argümanları ile 21 yıla kadar mahpus istemiyle yargılandı. Yargılanma sürecini tamamlayan ikili, bir müddet tutuklu kaldıktan sonra beraat etti.
Sıkıntı vakitleri paylaşmak mı daha kıymetli kılıyordu bir dostluğun kıvılcımını, yoksa her taşın yerinde ağarışı mı buna sebepti, ki tahminen de her şey, Savaş ve Müjdat, ömürlük dost olmuşlardı…
KARİKATÜRİST VAKİTLERİ
Darbe periyodu bir biçimde geçmişti. Kent Tiyatroları’ndan uzaklaştırılmıştı. Savaş da bu periyottan sonra “Güldürü Eğitim Merkezi”nde karikatürist olarak çalışmaya başladı. Daha sonra bir mühlet de “Günaydın” gazetesinde karikatüristlik yaptı. Burada “Tonton” isimli karikatür bantlarını hazırlıyordu.
Danıştay, mesleğe iade kararını onadı ve Savaş, Kent Tiyatroları’na nihayet geri döndü. Daima, şu uzaklaştırıldığı periyot hariç, daima Kent Tiyatroları’nda oyuncu ve direktör olarak bulunacaktı. Oğlu Barış’ın çok vakit sonra belirteceği üzere, “1402” sayılı sıkıyönetim yasası, onun birebir vakitte her vakit bankamatik şifresi oldu. Tiyatrodan hiç, lakin hiç uzaklaşamamıştı ki…
Ancak karikatürden de uzak kalamazdı. Yan uğraşı olarak çizim ve afiş işleri de daima oldu. Karikatür işinde de oldukça ilerlemişti. İki karikatür standı açtı. Bunun dışında bir de “Çizgilerle Nazım Hikmet” isminde bir çizgi roman hazırladı.
TİYATRO ÇALIŞMALARI
Savaş, Münir Özkul ile de çalıştı. Ayrıyeten Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Gen-Ar Tiyatrosu’nda da yer etti. Müjdat Gezen ile dostlukları, Gezen’in kurduğu “Müjdat Gezen Sanat Merkezi” (MSM) ile taçlandı. Kurulduğu günden itibaren burada öğretim üyesi olarak vazifeliydi. Bundan öteki bir de bir mühlet Kadir Has Üniversitesi Konservatuarı’nda, “Sahne Tatbikatu” derslerini yürüttü.
Savaş, bilhassa İsmet İnönü’ye olan benzerliği ile çok dikkat çekiyordu. Birçok oyunda sık sık İnönü’yü canlandırdı. Ayrıyeten bu benzerlik Ziya Öztan’ın da dikkatinden kaçmadı ve direktör koltuğuna oturduğu “Kurtuluş ve Cumhuriyet” sinemaları için Savaş, “İnönü” olarak kamera karşısındaydı…
BABA! BÜYÜKSÜN
Bu repliği hatırladınız mı? Evet, 2002’de hepimizi ekranlara kilitleyen o dizi başladı; Ekmek Teknesi. Muhtemelen ülkece de onu işte asıl bu dizi ile tanıdık. Aslında çok daha öncesinde, “Bizimkiler”de de yer almıştı. Lakin bu oburdu. Savaş Dinçel, canlandırdığı “Nusret Baba” karakteriyle her konuta lazım hissiyatını yaşatıyordu hepimize. Kışın kestane, yazın soğuk karpuzlar eşliğinde izlenirdi. Her karakter başka hoştu tahminen, ancak Nusret Baba bir diğerdi. O, mahallenin her kederine derman olmakla kalmıyor, mahallelinin akıl danıştığı bir karakterdi. İçinizde babacan yanını babasıyla özdeşleştirmeyen var mı?
Hepimizin gönlünde edindiği o özel yerle hepimiz katılırız değil mi o repliğe: Baba, büyüksün!
SAVAŞ DİNÇEL VEFAT ETTİ
Ekmek Teknesi’nden sonra düzgünden düzgüne kendine bağlamıştı. Akabinde “Sessiz Gemiler” geldi. Çok sevince erken gidenlerden olacaktı. Ekim ayıydı; dizinin çekimi sırasında rahatsızlandı. Göğüs aort anevrizması teşhisiyle ameliyat oldu.
Dinçel, çok fazla sigara içiyordu. Ameliyattan sonra sigara içmeyeceğine dair de kelam vermişti; lakin bırakamamıştı.
20 Aralık 2007 akşamıydı; Savaş Dinçel eşi ile kadim dostu Müjdat Gezenin meskenine konuktu. Onlar maç izlerken, eşleri de yemek hazırlıyordu. Ne olduysa o anda oldu ve Savaş Dinçel birden yere yığıldı. “Ölüyorum” diyordu. Çabucak ambulans geldi ve hastaneye ulaştılar. Lakin çok geçti, hastanede tedavi altına alınan Savaş Dinçel, tüm müdahalelere karşın kurtarılamamıştı. Tabibi Prof. Dr. Bingür Sönmez, mevt sebebini, “kardiak arrest” olarak açıklandı. Rahatsızlığı ile rastgele bir ilgisi yoktu. Aslında sebebinin pek de kıymeti yoktu. Onun artık hayatta olmayışının rastgele bir sebebe bağlanışı onu geri getirip de bir hoş dizi daha çektirtemeyecekti sonuçta…
Yanına birinci koşan isimlerden biri elbette Müjdat Gezen oldu. Ömürlük dostu, ömrünü noktalamıştı işte. “Kardeşim” dediği dostunun vefatından sonra verdiği bir röportajda şöyle lisana getirecekti dostluklarının sonsuza dek yaşayacağını: “Benim açtığım Savaş Dinçel Sahnesi, perdelerini hiç kapatmayacak ve sonsuza kadar devam edecek”.
Savaş Dinçel’in cansız vücudu, 21 Aralık 2007’de, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi…
YARIM KALANLAR
Her an mevt için erken, her yaş. Bir şeyler ne kadar tamamlamaya çalışsak da daima yarım kalacak. Savaş Dinçel’in yarım kalanlarından biri de son sineması oldu. Aslında yarım kalmak değil de, o tamamlanmış haline yetişemedi diyelim. Bir ressamı canlandırdığı, çekimleri iki yıl süren “Suluboya” sinemasına yetişemedi. Bu sinema, Türkiye’nin birinci dijital sineması olması istikametinden başka bir değerdeydi.
Aslında o, çok sevdiği mesleğini canı değerine devam ettirmeyi seçmişti. Tabibi ameliyatından sonra çalışmaya devam etmemesini önerse de, o oyunculuktan vazgeçemedi…
SAVAŞ DİNÇELİN AKABİNDE
Elbette Müjdat Gezen ile başlamalı. Şunları söylüyordu kardeşinin akabinde:
“Yanımda kötüleşti. İnsanın canı üzere sevdiği bir dostunun yanında mevte gitmesi çok makûs bir şey. Hastalık halini görmekten öte mevtini görmek çok büyük bir felaket. Eşlerimiz mutfakta oturuyor, biz de salonda maç seyrediyorduk. Bir anda “İçim yanıyor, kendimi çok üzücü hissediyorum, ölüyorum” demeye başladı. Tansiyonu sıfıra düşmüştü, kalp masajı falan yarar etmedi. Canımın yarısını kaybettim”.
LEVET KIRCA
“İnsan olarak kaliteli bir kültür adamıydı. Her rolün altından hakkını vererek kalkabilen oyunculardan biriydi. Usta oyuncular birer birer gidiyor, yerine yenileri de gelmiyor. Yeni doldurulamayacak kadar güzel bir sanatçı olduğu için çok üzüldüm”.
ALİ POYRAZOĞLU
“Tiyatroya birlikte başladığım çok yakın ve sevdiğim bir meslektaşımdı. Hekimler hastalığından ötürü oyunculuğu bırakmasını istedi, lakin o devam etmeyi seçti. Bir nevi kendini kurban etti. Çalışmaya devam etmeseydi tahminen şuan ortamızda olabilirdi. Çok üzgünüm”.
OSMAN YAĞMURDERELİ
“Benim için yeri doldurulamayacak. 65 yaş emekli olmak ve yaşamak için uzun bir mühlet değil. Bu limanda sessiz bir gemiyi, büyük bir transatlantiği yolcu ediyoruz. Bu türlü bir gururu bana yaşattığı için dualarım her vakit onunla olacak”.
BÜLENT KAYABAŞ
“Ölümüyle ilgili bende soru işareti var. Birinci rahatsızlığından sonra biraz durması lazımdı, durmadı çalışmaya devam etti. Durmadı, duramazdı da zati. Ben de olsam onun üzere davranırdım”
Bazen hayatta canından daha fazla seveceği şeyler çıkıyor demek insanın karşısına. Aslında bu çok hoş, çok özel bir şey. Bir şeyi gözün kapalı çok sevmek, seni her şartta memnun etmesi, kuşkusuz daha uzun yaşayıp bu hislerden yoksun kalmaktan yeterlidir.
İşte bu türlü, mesleğine sevdalı, Nusret Baba olup akşamlarımızı şenlendiren, evlerimizin konuğu, uygun niyetli babası, bir Savaş Dinçel geçti bu dünyadan…
