Aşık Mahzuni Şerif kimdir
“Dom Dom Kurşunu”, “Mamudo”, “Yuh Yuh”, “Merdo” üzere pek çok sözleri dillere pelesenk türkünün sahibi, gönlünü halk ozanı olmaya adamış Mahzuni Şerif ’in hayat hikâyesidir…
Neredeyse bildiğimiz her bir türkü onun eseri. Acısını, öfkesini, sevgisini, her bir hissini türküleriyle işleyerek aktaran Mahzuni, dünyaya geliş sebebinin halk ozanı olmak olduğuna 12 yaşında anladı. Yeri geldi canı pahasına da olsa bundan asla vazgeçmedi. Geçmişte yaşanan ve bugün bizim dinlediğimiz pek çok türküyü, Mahzuni en çok acıyla yoğurdu, yüreğinin acısıyla, sevinciyle pişirip bize sundu…
Mahzuni, 17 yıl evvel bugün hayata veda etti.
Çocukluğu
Mahzuni Şerif, 17 Kasım 1939’da, Kahramanmaraş ili Afşin ilçesine bağlı, bugünkü ismiyle Tarlacık olarak bilinen Berçenek köyünde, Döndü ve Zeynel Cırık çiftinin oğulları olarak doğduğunda ailesi, ona, “Şerif Cırık” adını verdi. Oğulları, doğmadan evvel ölen amcasının adı Şerif ismini almıştı. Soyları, Horasan’dan Tunceli’ye göç eden Ağucan Aşireti’ne dayanıyordu…
Bir gün bir halk ozanı olduğunda, bir dörtlükte doğumu için yazacaktı. Şöyle diyordu dörtlüğünde:
“Tevellüdüm merak ise, miladı otuz dokuz
Kasımın on yedisinde Zeynel Babadan geldim.
Döndü Anaya rahmolmuş, ehlibeyt meftunuyuz,
Ben faninin acısına, seyr-ü sefadan geldim.”
Eğitim hayatı
O yıllarda Berçenek köyünde şimdiki gibi bir okul yoktu. Mahzuni de böylelikle eğitim hayatına, kendi köylerinde okul yapılana kadar, Elbistan ilçesine bağlı Alembey köyünde Lütfi Mehmet Efendi Medresesi’nde Kur’an eğitimi alarak başladı. Okul açıldığında da kendi köyündeki ilkokula başladı.
1955’te, ilkokuldan mezun oldu ve sonradan Ankara’ya nakledilen Mersin Astsubay Okulu’na kaydolarak eğitimine devam etti. 1959’da Ankara Ordu Donatım Teknik Okulu’nu bitirdi. Başarılı bir öğrenciydi; Kuleli Askeri Lisesi’ne aynu yıllarda kaydolacaktı ki, hala eğitimini sürdürdüğü okulda yapılan bir aramada çantasından çıkan Alevi-Bektaşi Ozanlarının şiirleri ve Marksizm ile ilgili kitaplar çıkınca okuldan kaçtı. Bir müddet geri dönmedi. 1961’de, Kuleli Askeri Lisesi’ne başlasa da, maddi zorluklardan dolayı eğitimini tamamlayamadı. Daima gönlünü dolduran halk ozanlığına da böylelikle daha süratli soyunacaktı…
Halk Ozanı olma yolunda birinci adımlar
Gönlünü halk ozanı geleneğine kaptırdığında 12’sindeydi Mahzuni. Ortaokul yıllarından beri sosyalist mantık etrafında gelişti kanıları. Artık toplumsal bahislere daha çok eğiliyor, klasik halk şiirini devam ettirirken bir yandan da protest şiirlerle toplumun problemlerini dile getiren bir halk aşığı olma yolunda ilerliyordu.
1961’de birinci plağını çıkardı. Bundan bu türlü de yüzlerce plak, kaset yapacaktı. Kendisini her vakit dünya kültürleri içinde bir kesim, mazlum milletler içinde bir birey olarak tanımladı. Benimsediği bu iki hakikaten hayatı boyunca vazgeçmeyecekti…
Verdiği eserler ve başarıları
“Oy Bizim Eller” ve “Acı Doktor” bestelerini doğum yeri Berçenek’e ithafen yazdı.
“Dumanlı dumanlı oy bizim eller,
Oturup ağlasam mecnundur derler” diyordu…
“Dom Dom Kurşunu”, “Yuh Yuh”, “Yedin Beni”, “Fadimem”, “Merdo”, “Mevlam Gül Diyerek”, “Dostum Dostum”, “Han Sarhoş Hancı Sarhoş”, “Çeşmi Siyahım”, “Yalan Dünya”, “Ağlasam mı?” gibi pek çok dillere pelesenk olmuş Aşık Mahzuni Şerif bestesi, Zeki Müren’den İbrahim Tatlıses’e, Ahmet Kaya’dan Selda Bağcan’a, Gülden Karaböcek’e pek çok özel ses tarafından yorumlandı. Türk Halk Müziği’nden Pop Müzik sanatkarına kadar pek çok sanatçı, söz ve beste aldı.
“Sivas Dramı” ismini verdiği türküsünü, 1993’te yaşanan Sivas Katliamına atfetti.
1980’lerde bir yandan tanınan müzikler yaparken bir yandan da insanın özüne iniyordu. “Zevzek”, “Fırıldak Adam” üzere türküleri ile günlük hayatında karşılaştığı makûs insanları, toplumun içinde bulunan bozuk insan tiplerini ortaya çıkarıyordu.
Halk şiirine gönülden bağlanan Mahzuni, bir mühlet sonra konuşma dilinde de şiirselleşti. Tüm ömrü boyunca 453 plak, 58 kaset çıkardı; 8 kitap yazdı. TRT, onun ismine 2 belgesel çekti. Araştırmacı Müellif Battal Pehlivan, Mahzuni’nin ömrü üzerine yaptığı incelemeye “Dom Dom Kurşunu” ismini verdi.
Halk Ozanları Federasyonu, 1989-1991 yılları arasında Aşık Mahzuni Şerif’i, Dünyanın En Büyük 3 Ozanı arasında birinci sırada gösterdi.
Dom Dom Kurşunu’nun kıssası
Dom Dom Kurşunu türküsünü hemen hemen hepimiz biliyoruz. Hareketli müziğiyle düğünlerde de kullanılan bir türkü. Türküyü vakitle Selda Bağcan, İbrahim Tatlıses, Edip Akbayram da söyledi. Meğer bu türküyü Mahzuni’ye yazdıran olay pek hazinmiş.
Mahzuni, doğup büyüdüğü memleketinde artık istenmiyordu. Hanesi tekraren yıkıldı, üzerine kurşunlar yağdırıldı; lakin o, ölecekse de memleketinde ölecekti. Köyünü terk etmedi. Her seferinde sabırla evini onardı. Korkmak bir yana, daha çok yazdı, söyledi.
Lakin insanlar onun sabrı karşısında vazgeçmedi. Köy kahvesinde arkadaşlarıyla oturdukları sırada, silahlı bir grup ateş açtı. Amaç Mahzuni olsa da, kurşun en yakın arkadaşını seçti. Ölse bu kadar gam yemezdi. Arkadaşı oturduğu iskemlede öylece kalakalmıştı; başının yana düşmesi dışında hiçbir hareket yoktu vücudunda. Bir daha da olmadı.
Arkadaşının hayatını alan kurşun, domuz avında kullanılan, “dom dom kurşunu” ismi verilen bir fişekti. Mahzuni, içini dağlayan bu acıyı da evvel sazı, sonra halkıyla paylaştı.
Kemal Sunal’ın Garip sinemasında İbrahim Tatlıses’in sesinden eşlik ettiği Dom Dom Kurşunu sahnesini hatırlar mısınız? Türkünün tüm acısının en çok ortaya çıktığı anlardan biri sanırım o…
8 yıl sahneye çıkma yasağı
12 Mart Muhtırası (1971) ile Süleyman Demirel hükümeti devrildi ve yerine Nihat Erim başkanlığında bir hükümet kuruldu. Sol kesite karşı yapılan baskı ve Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Atılgan’ın idam edilmelerinin akabinde Mahzuni bir türkü daha yaptı. Yeni 45’liğinde yer verdiği türküde,
“Erim erim eriyesin,
Sürüm sürüm sürünesin” diyordu.
Hakkında açılan davalar üzerine 4 yıllık mahpus cezası alması bekleniyordu. Lakin dönemin başbakanı Nihat Erim’in “Bir halk ozanı, başbakanı sevmek zorunda değildir” biçiminde söz etmesi ve şikâyetçi olmaması üzerine, cezası 10 aya çekildi.
70’li yılların ortalarında Mahzuni için en ağır ceza geldi. 8 yıl boyunca sahneye çıkması da yurt dışına gitmesi de yasaklanmıştı. Bu, mahpus cezasından da ağır gelmişti ona. Hal bu türlü olunca da geçim derdine düşmüş, tekrar türkülerden uzak kalmamak için küçük bir dükkânda plak satmaya başlamıştı.
Verdiği bir röportajda bu yasağın yüreğine düşürdüğü ateşi şöyle açıklamıştı: “Türkü söyleyememek beni çok üzüyordu. Canlı bir balığı tutun ve kumun üzerine atın o balık o denize nasıl bakıyorsa ben de türkülere o denli bakıyordum.”
(Aşık Veysel ile)
Aşık Veysel ile anısı
1972’de bir gün Mahzuni, sazını eline alıp Sivas’ın Sivrialan köyüne, Aşık Veysel’in ziyaretine gitmişti. Aşık Veysel’e, Mahzuni’nin geldiği haberi önden verildi; içeri girdiğinde ise, Aşık Veysel, onu ayağa kalkarak karşıladı. Bu durum, etrafındakileri şaşırtmıştı. Zira bugüne dek Aşık Veysel, kimseyi bu türlü karşılamamıştı.
Meraklı gözlerle kendisine bunun sebebi sorulduğunda ise, Aşık Veysel’in yanıtı şöyle oldu: “Susun, gelen Pir Sultan olsa gerektir.”
(Karısı Suna Hanım ve oğlu Emrah)
Özel hayatı
Mahzuni, birinci evliliğini dayısının kızı Emine ile imam nikahı kıyılarak yapmıştı. Bu evlilikten, Züleyha ismini verdikleri bir kızları oldu. Emine’ye boşanmak istediğini bir mektupla bildirdi ve bu evlilik bu şekilde bitti…
İtalyan asıllı Sovina’ya aşık olmuştu. İsmini Suna olarak değiştiren Sovina ile kaçarak evlendi. Bu evlilikten Ferhat, Güzel ve Emrah ismini verdikleri üç çocukları oldu.
Suna’nın evi terk etmesinin akabinde Mahzuni, üçüncü evliliğini Gaziantep’te ilkokul öğretmeni olan Fatma Hanım ile yaptı. Bu evlilikten de Derya, Ali, Şeyda ve Yetiş ismini verdikleri dört çocukları oldu.
Aşık Mahzuni Şerif öldü
2001 yılı başlarken Mahzuni, kalp ve nefes yetmezliği nedeniyle yoğun bakıma alındı. Mayıs’ta taburcu edilse de, bir yıl sonra 17 Mayıs 2002’de, Almanya, Köln’de hayata veda etti. 62 yaşındaydı. Defin edileceği yer, Hacı Bektaş Veli Külliyesi’nin yakınında Çilehane ismi verilen yer olarak belirlendi.
Mahzuni, hayata veda ettiğinde Devlet Güvenlik Mahkemesi tarafından aleyhinde hakkında açılan dava ile devletin düzenini yıkmak suçundan hala yargılanıyordu. Bu dava, Kasım 2001’de, “Elhamdülillah Kızılbaş’ım ve laikim. Ben değil, yedi sülalem Kızılbaş’tır. Bir kabahat varsa, o da dedemdedir.” dediği için açılmıştı.
Mahzuni, geleceğe bıraktığı yüzlerce türkü ile geçti bu dünyadan…
