Muhammed Ali kimdir

Boks tarihine ismini altın harflerle yazdıran, ırkçılığa karşı savaş açan ve Müslümanlığı keşfeden, Muhammed Ali’nin hayat hikayesidir…

Muhammed Ali, yalnızca bir boksör değildi. Hayatında ona şampiyonluk ve madalya olarak dönen ne varsa, aslında temelinde büyük acılar ve gözyaşları vardı.

Bu yazdığım en güç biyografilerden biri. Zira duygusettiğim yalnızca Muhammed Ali’nin değil, tüm siyahilerin ırkçılığa maruz kalışına duyduğum acıydı. Buna değinmeden geçmek bile içimi sızlatmaya yeterdi. Boks sporuyla ilgilenmedim, hiç izlemedim bile. Bu duygusettiğim, onun büsbütün insani yanına duyduğum sevgiden…

Onu canlı izleme fırsatı bulanlar, onun aslında bir boksörden fazlası olduğunu keşfedecek kadar şanslıydılar aslında. Muhammed Ali, baştan aşağı bir gösteri adamıydı. Kalabalık bir topluluğu, yalnızca ringe çıktığında değil, pek çok sebeple coşturabilirdi. İllüzyon numaraları bunlardan yalnızca biriydi ve ünlü illüzyonist David Copperfield’den dahi övgü alacak kadar da yeterliydi. İllüzyona, Müslüman olduktan sonra, sihirbazlığın günah olduğunu düşündüğü için devam etmedi…

Bu onunla ilgili küçük, lakin tesiri büyük bilgilerden yalnızca biri. Okuyacaklarınız ortasında pek çok kıssa var. Beni en sarsanıysa, restoranda yaşadığı an oldu. Bakalım, onun hayatının sonuna geldiğinde, sizi en çok ne sarsacak?

(Kardeşi Rahman Ali ile)

Çocukluğu ve boksa birinci adımı

Muhammed Ali, 17 Ocak 1942’de, Kentucky Louisville’de Odessa Grady Clay ve Cassius Marcellus Clay Sr çiftinin iki oğlundan biri olarak dünyaya geldiğinde ailesi, ona, “Cassius Marcellus Clay Jr” ismini verdi. Afro Amerikan ve İrlanda kökenli olan Muhammed’in, babası Cassius, sokak levhalarını boyayan bir boyacı, annesi Odessa ise, paklık personeliydi.

Babası, oğlunun kesinlikle bir öğretmen ya da avukat olmasını istiyordu. Fakat onu bir gün ringde gördüğünde fikri büyülenmişçesine değişecekti. O günden sonra, onunla daima gurur duyarak, “Benim oğlum, dünya ağır sıklet şampiyonu olacak” demeye başlamıştı.

Muhammed, boksla tanıştığında 12 yaşındaydı. Ekim 1954’te babası ona Noel armağanı olarak bir kırmızı bisiklet almıştı. Lakin bisikleti bir panayırda çalındı. Muhammed, küçücük vücuduyla kendisine yardım edeceğini umduğu bir polis arayışına koyuldu. Tek başına bisikletini bulabilmesi imkansızdı. Lakin bir yandan da ırkçılığın tesirinin ziyadesiyle duygusedildiği bir periyottu. Bisikletinin peşinden ağlayan siyahi bir çocuğu hangi polis dinleyecekti? Tekrar de o, 12 yaşında bir çocuktu ve gözyaşlarını dinleteceği bir polis bulacağına inanarak devam etti. Yakınlardaki çadırlardan birinde boks maçı izleyen bir polis buldu. Polis, ne onunla ne şikayetiyle ilgilenmişti. İşte o an Muhammed, içinde bulundu şu atmosferde, hem o polisi, hem de bisikletini çalanları ekrandaki ringe çıkarıp bir boksör üzere yere sermek istiyordu. Ve oracıkta bir boksör olacağı konusunda kendisine kelam verdi.

Columbia Gym isimli spor salonunda birinci boks hocası Loe Elsby Martin ile tanıştığında hala yaşadığı o olayın yaşlarının izi gözlerinde kurumamıştı. Kendini daima hatırlatıyordu. Muhammed, hem yetenekli hem yaralıydı. Hırsı da bundandı şüphesiz. Hocasının ellerinde yoğuruluyor, formunu alıyordu. Öteki çocukların ortasından sıyrıldı.

National AAU ve Altın Eldiven Şampiyonası’nda amatör kayıtlara girmesi de, çok vakit almamıştı. O, atlet olmak için doğmuştu güya; doğuştan yetenekliydi. Dahası kendine de büyük bir kelam vermişti. “Bugün çalışacağım ve ömrümün sonuna kadar bir şampiyon olarak yaşayacağım” niyetini hiç yitirmeyecekti.  Küçücük bir spor salonunda başlayan bu seyahat, eyalet çapında 6 ödül kazandıktan sonra bir maceraya dönüştü. Onu farklı bir hayat bekliyordu. Bir gün inandığı ne varsa değiştirecek ve dünyaya mâl olan bir ağır sıklet şampiyonu olacaktı. Birebir babasının lisanından hiç düşürmediği gibi…

Uçmaktan korkan harika kahraman

Muhammed, artık 18’indeydi ve ismi çoktan Amerika’yı aşmıştı. Artık dünyaya açılma vaktiydi ve 1960 Roma Olimpiyatları’na katılacak isimlerden biri de kendisiydi. Lakin küçük bir pürüz vardı: Ringde fırtınalar estiren Muhammed Ali, uçmaktan korkuyordu.

Kafilenin Roma’ya uçakla gideceğini öğrendiğindeyse uçağa binmemek için direniyordu. Bu yalnızca ülkenin sonlarına çıkmak değildi. Muhammed, bir yandan da kendi sonlarını aşmaya hazırlanıyordu; fakat galiba bu birincisinden daha sıkıntı geliyordu. Neyse ki antrenörü Joe Martin’in ısrarlarına daha fazla karşı koyamadı ve uçağa binmeyi kabul etti.

Fakat yeniden de o kadar kolay olmamıştı natürel. Muhammed, uçağa bir paraşüt giymeden binmemişti. Seyahati boyunca da o paraşütü sırtından hiç çıkaramadı ve uçak inene kadar kan ter içinde kalmış, daima dua etmişti. Onun bu haline şahit olan arkadaşları ise durumunu şöyle tanımlıyordu: “Sadece uçmaktan korkan bir üstün kahraman gibiydi”.

Daha sonra ise, ülkesinde yaptığı birinci şeylerden biri bütün kafileye yetecek büyüklükte bir otobüs almak olacak; Muhammed Ali, bir daha uçağa binmemek için direnmeye devam edecekti…

(1960 Roma Olimpiyatları)

18’inde birinci altın madalya

Muhammed, 1960’ta, Roma Olimpiyatları’nda, ağır hafif sıklette aldığı altın madalya ile amatörlükten profesyonel lige birinci adımını attı. Muhammed, olimpiyatta, Polonyalı Boksör Zbigniew Pietrzykowski’yi yenmişti. Bu altın madalya birebir vakitte ona sonsuz bir şöhretin de kapısını aralamıştı.

Babası, oğlunun Louisville’de yarıştığı her maçı izledi ve onunla sonsuz gurur duydu. Fakat kent dışında olanlara gitmesine maddi imkansızlıklar müsaade vermemişti. Muhammed, bilhassa babasının sonsuz dayanağını daima duygusedebildiği için çok şanslıydı. Tahminen Roma’daki maçında onu izleyememişti. Lakin olsun bundan sonra ona aralanan kapı, farklı bir dünyaya açılıyordu.

Roma’dan Amerika’ya elinde altın madalyayla dönmenin gururunu yaşıyordu artık. Onu gözünün önünden bir an olsun ayırmıyordu. Çok gençti ve çok çalışmasının karşılığını almıştı. Bir gün onu çok sarsan bir an yaşayana kadar da ne göğsünden çıkardı onu, ne de uykusundan ayrıldı.

Ben ona dünyanın tanıdığı isimle anmak istedim. Lakin o, şimdi Cassius Clay’di. Bir gün yakın arkadaşı Ronnie King ile Louisville’de bir restorana girdiler. Fakat çok geçmeden yanlarına gelen garson kız, Cassius’e servis yapamayacağını söyledi. Cassius, nezaketini bozmadan “Kadın, ben olimpiyat şampiyonu Cassius Clay’im” dedi. Lakin garson kız hiçbir şeyin değişmeyeceği tabirini yüzünden silmemişti.

İşte bu an, Muhammed Ali’nin hayatındaki en büyük hayal kırıklıklarından biriydi. Efsaneleşen bir öyküye nazaran, göğsündeki madalyanın şeridini çoktan çekip koparmış ve hırsla yürümeye başlamıştı. Biraz sonra onu, Ohio Nehri’nin ortasına hakikat bıraktı. Halbuki madalyası yalnızca kaybolmuştu. Bu efsaneyi yıllar sonra Muhammed Ali bir röportajında, “Madalyamı kaybetmiştim komite yenisini gönderdi. Irmağa atmak üzere bir olay yok” şeklinde açıkladı. Lakin restoranda yaşananlar gerçekti. Her şey o madalya ile birlikte ırmağın derinliklerine gömülmüş üzere duygusediyor olmalıydı. Bundan bu türlü ringde yalnızca rakibine değil, ırkçı Amerika’ya vurduğunu düşünürken daha sert olacaktı. Ülkesi ismine aldığı bu altın madalyanın dahi hiçbir şey değiştirmediğini görmek acısından çok öfkesini artırmıştı.

Zira o, beyazların her türlü haksızlığı karşısında boyun eğecek bir kişiliği kabul edemeyeceğine 12 yaşında karar vermişti.

(Antrönörü Angelo Dundee ile New York Kent Parkları Spor Salonu’nda)

Müslüman oldu

Muhammed Ali, hala Cassius ismini taşıyordu. Bir gün sokakta yürürken siyahi bir gencin kendisini takip ettiğini fark etti. Müslüman olduğunu şimdi bilmediği bu genç, onu yalnızca 1 dakika için içeri girmesi konusunda ısrarcıydı. İçeride ne olduğu konusunda merakına yenik düşen Muhammed, sonunda içeri girdiğinde, tamamı siyahilerden oluşan bir toplulukla karşılaştı.

Bu topluluk, kürsüdeki, yeniden kendileri üzere siyahi olan bir adamın konuşmasını dinliyordu. Bu adam, onlara siyahilerin özgürlüklerinden kelam ediyordu. Bu adam, Müslüman olduktan sonra Malik el-Şahbaz ismini alan Malcolm X’di. Siyahilerle ilgili verdiği uzun savaşlardan sonra, nihayet 1964’te birinci kere hacca gidip, gerçek kardeşliği bulduğunu ilan etmişti. Evet, güçlü bir siyahi özgürlüğe inanıyordu. Fakat bir yandan da beyazlara yönelik ırkçı eğilimi kalbinden silmeyi başarmıştı da.  Bu, Muhammed’in yıllardır aradığı şeydi. Öylesine etkilenmişti ki. Aradığı o şeyi bulduğunu duygusediyordu.

Kardeşi Rudy Clay, kendisinden de evvel Müslüman oldu; Rahman ismini almıştı. Cassius da nihayet Müslüman oldu ve Muhammed ismini aldı. Onlar artık Muhammed Ali ve Rahman Ali idi. Lakin bu kolay bir ömür olmayacaktı…

Dünya Şampiyonu Muhammed Ali

Muhammed, 1964’te S. Liston’u yenip Dünya Şampiyonu olduğunda 22 yaşındaydı. Artık dorukta onun ismi vardı. Siyahiliğinin daha görünmez olacağını düşünmüş olacak ki, zaferinin akabinde dinini değiştirdiğini ve Müslüman olduğunu açıkladı. Artık isminin da Muhammed Ali olduğunu bildiriyordu birebir vakitte. Lakin hiçbir şey düşündüğü üzere olmadı. Büyük bir reaksiyon ile karşılaşmıştı. Amerika’da resmi kısım de onun ne ismini ne dinini tanıyor, ona hala Cassius Clay diye hitap ediyordu…

Boks, onun kuşkusuz fani dünyada en çok sevdiği şeydi. Mesleğinde gelebileceği en yüksek pozisyondaydı. Fakat çok değil, 3 yıl sonra o da, insan yılı için az sayılamayacak bir müddetliğine elinden kayıp gidecekti. Lakin artık bu memnunluğu sürdüreceği 3 yılı vardı…

Şampiyondan müzik mesleği

O artık bir dünya şampiyonuydu. Boks mesleğinin yanında bir de müzik mesleği yapmaya karar verdi. Şampiyonluğuyla tıpkı yıl, “I am the Greatest” ismini verdiği albümünü yayınlamıştı. Çoğunlukla şiir yorumlarından oluşuyordu. Bu albüme ilişkin “The Gang’s All Here” isimli bir öteki çalışmada da,60’ların klasiklerini yorumladı.

Fakat plakçısı Columbia Records da ona Müslüman olması konusunda ağır reaksiyon gösterenlerden oldu. Tüm albümleri toplatıldı. Güçlü bir periyottan geçiyordu; lakin yeniden de müzikten de uzaklaşmadı. Muhammed Ali, 1976’da, bir albüme daha imza atacaktı…

Lisansı elinden alındı

Vietnam Savaşı, 1955-1975 yılları ortasında sürecekti. Savaş, Vietnam, Çin ve Sovyetler Birliği ile ABD destekçisi olan antikomünist Güney Vietnam ve başta Amerika ortasında yaşandı. Amerika, 1963-1973 yılları ortasında savaşa dahil oldu. 60.000 asker kaybının olduğu bu savaşa, Muhammed Ali, 1967’de katılmayı reddetti.  “Benim Vietnamlılarla hiçbir  anlaşmazlığım yok. Fakir bir halkı yakmaya ve öldürmeye yardım etmek için evimden  10 bin mil uzağa gitmeyeceğim” diyordu. Bundan sebep şampiyonluğu da boks lisansı da elinden alındı.

Ayrıyeten savaşa gitmediği için 5 yıl mahpus ve 10 bin dolar da para cezasına çarptırılmıştı. Lisansının olmayışı, pasaportunun da elinden alınması hepsi üst üste gelince Muhammed Ali, iflas ettiğini açıkladı. Ailesi yanındaydı. Lakin bu kadar muvaffakiyetin üstüne içinde bulunduğu durum onu sarsmıştı. Güya 12 yaşına geri dönmüş üzereydi. İki seçeneği vardı natürel, ya pes edecek ya da yoluna devam etmek için savaşacaktı. Ona nazaran, bu Vietnam’a karşı savaşmaktan çok daha doğruydu. Ailesi ona maddi manada takviye oluyordu natürel, lakin o da bir şeyler yapmalıydı. Üniversitelerde yaptığı konuşmaları fiyatlı yaptı ve bununla geçimini sağladı.

1970’te, nihayet temyiz davasını kazandı ve boksa döndü. 12 yaşındaki hali artık ona katiyetle gururla bir göz kırpmıştı…

(Joe Frazier ile)

Birinci sefer kaybetti

Bu seferki “Asrın Maçı” diye isimlendiriliyordu. 1971’de, ringde Muhammed Ali’nin karşısında Joe Frazier vardı ve Muhammed Ali, profesyonel boks mesleğinde birinci defa bir maçı kaybetti!

Zarurî olarak verdiği 3 yılı aşkın müddet, belirli ki onu her manada yormuştu. Üstelik böylesine kıymetli bir maça çıkmadan, bu türlü bir ortadan sonra yalnızca 2 maç yapmıştı. Uzmanların görüşüne nazaran bu türlü bir maça hazır değildi.

Muhammed Ali, bu hezimet karşısında duygusettiği hissin tam karşılığını bilmiyordu. Bildiği tek şey, en kısa vakitte tekrar şampiyon olmak istediğiydi.

Sonra Ken Norton ile müsabakası için ringdeydi. Fakat bu kere de çenesi kırılmış ve yenilmişti. Artık mesleğinin bittiği düşünmeye başlanmıştı. Ancak o kendine inanıyordu. Vazgeçmeyecekti. Üstelik en yakınındakiler de bunun süreksiz bir şey olduğunun farkındaydı. Tahminen de yalnızca kendisi ve ona inanan bu küçük topluluk için şampiyon olmalıydı…

Bundan sonraki maçlarda unvan için rakip olan tüm boksörleri arka arda yendi. Küllerinden tekrar doğuşunu gururla kalbinden izliyordu. Sonunda Ken Norton’u yendi; hem maçın hem de çenesindeki kırığın rövanşıydı bu. Aslından bir de geri kazandığı gerçek kendisinin…

Ancak daha bitmemişti. 1973’te, Joe Frazier ile unvan maçı için anlaştı. Yalnızca Joe Frazier – George Foreman maçı kalmıştı. Frazier sürpriz bir biçimde iki raundda da nakavt oldu. Böylelikle Muhammed Ali, ringe evvel Frazier, sonra da Foreman ile çıktı ve ikisini de nakavt etti. Bitmemişti, tükenmemişti ve bunu katiyetle kanıtlayacaktı.

1974’te, Foreman ile maçlarında, Foreman’ın baduyguçilerdeki oranı 7’ye 1’di ve heyecanlı bir maçın sürpriz sonucu olarak rakibini sekizinci raundda yere serdi. Muhammed Ali, hak ettiği unvanı, Floyd Patterson’dan sonra tekrar kazanan ikinci boksör olmuştu.

Ona birinci sarılan beyaz adam, Türk’tü

Londra’da bir unvan maçına gidiyordu Muhammed Ali. Rakibi ise, Henry Cooper’di. Kraliçe Elizabeth, maçtan evvel Cooper’i saraya davet etmiş, lakin Muhammed Ali’yi kabul etmemişti. Bu nokta hakikaten de insanın içini acıtıyor…

Muhammed Ali bu mevzu ile ilgili yalnızca, “Maçı alıp boksörlerin hükümdarı olacağım” dedi.

Bu sıradanlaşmış olaydan diğer yaşananlar da sarsıcıydı; burası Muhammed Ali’nin hayatında bir dönüm noktasıydı nitekim. Zira burada birinci kere bir Türk’le tanışacaktı; Nevzat Yalçıntaş ile.

İslam Enstitüsü, Nevzat Yalçıntaş’tan Londra’da, Muhammed Ali’ye eşlik etmesini istemişti. Muhammed’i aradı, ondan otelin adresini aradı. Yalçıntaş, günlerden Pazartesi, saat 10.00’da, otelin lobisine vardığında Muhammed, öbür boksörlerle birlikte oradaydı. Kardeşi Rahman da yanındaydı. Kendisini Muhammed’e telefonda tanım etmiş; karşı bir tarife gerek duymamıştı. Muhammed Ali’yi görür görmez tanıyacağından emindi; tanıdı da.

Muhammed Ali de lobide Yalçıntaş’ı fark etti ve ona hakikat yürümeye başladı. Sonra sıradan bir şey oldu. Tüm dünya için şartsız sevginin simgesi olması gerekecek kadar sıradan ve sevgi dolu bir andı. Muhammed Ali, Yalçıntaş’ın selamına karşılık “Aleykümselam” dedi, evvel tokalaştılar ve sonra da sarıldılar. Bir an vakit durdu güya. Muhammed Ali hiç tanımadan şartsız kendine sarılan bu adamı bırakmak istemiyordu. Onun için dünyadaki öbür yarısını bulmaktan farksız bir histi bu…

Yalçıntaş, vücutları ayrıldığında kendisinden 5-6 yaş kadar küçük genç adama şaşkın bakakaldı. Muhammed, herkesin şu anda 12 yaşında olduğu o anda ağladığından habersiz ve gözyaşlarını silmeye gerek duymuyordu. Yalçıntaş, bir kusur yaptığı niyetinden rahatsız, sorarak lisana getirdiğinde, Muhammed Ali, sevinç ve acıyı birebir anda tabir eden o cümleyi kurdu: “Yok. Hiçbir kusur yapmadın. Bugüne kadar bana sarılan birinci beyaz sensin”…

Yok sayılmak nitekim de bir toplam ağrı manasına geliyordu demek ki. Muhammed Ali, tüm yaraları hem kanamış hem iyileşmiş gibiydi. Sonrası, dayanılmaz bir sessizlik…

Bu uzun çok sesli sessizliğin üzerinden bir zaman sonra Muhammed Ali, İstanbul’a gelecek, Sultanahmet’te ona saf huzuru tattıran bir Cuma namazı kılacaktı. Erbakan ile birlikte, Sultanahmet’i dolduran on binlerce insana seslenip, sevgisini dökecek, ruhundan ruh üfleyecekti. Çünkü bu onun için inanılmazdı. Rengi hala aynıydı. Oysa karşısındaki insanlar, beyazdı…

Üçüncü kez dünya şampiyonu

Muhammed Ali, 1978’de, Leon Spinks ile iki kez karşılaştı. İlkinde yenilse de, ringe ikinci çıkışlarında kazanan isim Muhammed Ali’ydi ve böylece 3. kez Dünya Şampiyonu olan ilk boksör oldu. Bu öylesine değerliydi ki… Nihayetinde bu dönemde sadece iki tane Dünya Boks Federasyonu vardı ve Muhammed Ali, kesinlikle altın değerinde ışıldıyordu.

Boksu bıraktı

1978, 3. kez şampiyon olmasının yanında aynı zamanda boksu bıraktığı yıldı. Bir şampiyon olarak, zirvede bıraktı.

Profesyonel sporculuk dönemi içinde sadece 5 kez yenilgiye uğradı. 37’si nakavt, toplam 56 maç kazandı. 36 yaşına kadar devam eden profesyonelliği boyunca hem Olimpiyat hem de Dünya Şampiyonu unvanını alan Muhammed Ali, bütün şampiyonlar için tek isim olarak anılmaya başlamıştı…

Her zaman bir boksörden çok daha fazlası olmak için çok çalıştı. Tüm kişiliğiyle, kalbiyle var olmak için yaşadı…

(12 yaşında)

Hayat kurtardı

1981’de, 21 yaşında bir genç intihara kalkışmış ve isteği sorulduğunda da Muhammed Ali ile konuşmak istediğini söylemişti. Vietnamlı olduğu iddia edilen bu gencin isteği karşısında kısa süren bir şaşkınlığın ardından Muhammed Ali’ye haber verildi.

Kimse geleceğine ihtimal vermezken, Muhammed Ali, kalbinin sevgi dolu tarafı ile çoktan olay yerine gelmişti. Gençle yaptığı yarım saatlik bir konuşmanın ardından, onu intihardan vazgeçirmeyi başarmıştı.

Ertesi gün olay manşetlerdeydi ve gazeteler Muhammed Ali’nin şu cümlesini yayımlamıştı: “Bir hayat kurtarmak, dünyanın bütün şampiyonluklarından daha değerlidir”.

Yeniden son iki maç

Boksu bıraktığını açıklamıştı, ancak o dönemde en iyi boksörler unvan kazanmak için tekrar maç yaparlardı. Bazı kaynaklara göre Muhammed Ali, büyük bir para karşılığında Larry Holmes ve Trevor Berbick ile iki maç daha yapmayı kabul etti. Ancak yenilgisi oldukça dramatikti. Muhammed Ali 1984’te Parkinson hastalığına yakalanmış, ancak bunu da gizlemişti. Bu hastalıkla uzun yıllar mücadele edecekti. Bu ringe son çıkışı olmuştu.

Aslında kocaman başarıların içinde bu önemsiz bir detay olmalıydı. Nihayetinde etkin bir şekilde boksörlüğü sürdürdüğü zamanlarda hiçbir şeyden kaçınmamıştı. Kariyerinin zirvesindeyken bile kendisine gelen meydan okumaları geri çevirmiyordu. Onlardan en ilginci kuşkusuz Mixed Martial Arts (Karma Savaşlar Sanatı) ile uğraşan başarılı güreşçi Antonio İnoki idi.

Menajeri ve antrenörü, bunun Muhammed Ali’ye yönelik bir komplo olduğunu düşünse de, o, her şeye rağmen bu meydan okumayı kabul etti. Karşılaşmanın hangi tarafın kurallarına göre ilerleyeceği konuşuldu ve İnoki’nin sadece belden aşağıya tekme atabileceği konusunda karar kıldılar.

Maç, 3-3 berabere sonlandı. Muhammed Ali, pes etmemişti. Ancak bacaklarına aldığı darbeler uzun süreli hasar bırakacaktı. İnoki ise, Muhammed Ali’den muhteşem 6 yumruk yedi. Bu karşılaşmanın ilerleyen zamanlarında İnoki, Müslüman oldu ve kariyerine de modern güreşte devam etmeye karar verdi…

Irak’tan rehineleri kurtardı

Belki ringe çıkmıyordu; ama o, hala Muhammed Ali’ydi. 1984’te, ABD Başkanı Ronald Reagan’a yeniden kendisinin seçilmesi için destek verdiğini açıklamıştı.

90’larda tüm dünya gözünü Irak’a çevirmişti. Kuveyt’i işgal eden diktatör Saddam Hüseyin, ülkesinde yaşayan 700’ü Amerikalı, 2.000 yabancıyı rehin almıştı. 1990’da, Körfez Savaşı sırasında, bir Müslüman olarak bu durumdan rahatsız olan Muhammed Ali, Irak’ın başkenti Bağdat’a bizzat gitti.

Bağdat’a bir politikacı olarak değil, bir Müslüman olarak geldiğini özellikle belirten Muhammed Ali, Saddam Hüseyin ile rehineleri serbest bırakması üzerine görüştü. Yanında 15 rehine ile Amerika’ya dönerken, çok gururlu duygusediyor olmalıydı.

Muhammed Ali’nin bu hamlesi, diğer ülkelere de örnek olmuştu…

Boks sonrası

Muhammed Ali, rehine olayından başka da elçi olarak bulunduğu anlar oldu. Ayrıca o, bir rol modeldi. Hayatını, bokstan önce ve sonra diye ikiye ayırmak yanlış olmazdı.

Atlanta, Georgia’da düzenlenen 1996 Yaz Olimpiyatları’nda, ateşi yakma onuru verilmişti. Bir zamanlar gencecik kalbini hızla attıran olimpiyatlarda, şimdi gençleri izleyen deneyimli taraftaydı ve buraya gelmek onun için hiç kolay olmamıştı. 27 Temmuz 2012’de de, Londra’da düzenlenen 2012 Yaz Olimpiyatları açılış töreninde, olimpiyat bayrağını taşıyacaktı. Ancak Parkinson’un ilerlemesinden sebep, karısı Lonnie’nin desteğine ihtiyaç duyacaktı…

Hep söylediği gibi (“Bütün zamanların en iyisiyim”), profesyonelliği boyunca bütün zamanların en iyisiydi. Aslında Parkinson yüzünden Michigan’daki çiftliğinde gözlerden uzak yaşamayı tercih ediyordu. Yine de 2001’de gerçekleşen 11 Eylül saldırıları üzerine bir şey yapmadan duramadı. Başına taktığı New York İtfaiye Müdürlüğü şapkası ile sıfır noktasına gitti ve Müslümanlara desteğini şu cümlelerle ifade etti: “Beni asıl inciten, ‘İslam’ adının bulaştırılması ve ‘Müslüman’ bulaştırılması ve sorun çıkarılıp nefret ve şiddete yol açılması. İslam, katil dini değildir. İslam, barış demektir. Evde öylece oturup insanların sorunun kaynağı olarak Müslümanları yaftalamalarına seyirci kalamazdım”.

Kesinlikle zamanının en iyisi olduğu düşünülüyordu. Hollywood, 2001’de, “Ali” adı verilen filmle, Muhammed Ali’nin hayatını ölümsüzleştirdiler. Onu oynayan isim ise, Will Smith’di. Ayrıca onun adı, Hollywood Bulvarı’na yazılan ünlü isimleri arasındaydı. Ancak bir fark vardı. 2400’den fazla ünlünün adı yerde yazıyorken, “Muhammed Ali” adı, 2002’de duvara yazılmıştı. Çünkü inandığı dinde, Peygamberi Hz. Muhammed’in adını taşıyordu…

Irak’tan sonra bir de, 17 Kasım 2002’de, Birleşmiş Milletler Barış Elçisi olarak Afganistan’a gitti. BM özel konuğu olarak 3 günlük bir iyi niyet misyonu için Kabil’deydi.

Muhammed Ali öldü

Yıllardır Parkinson ile savaşan Muhammed Ali’nin, 2014’ten itibaren sağlık sorunları artmaya başladı. Muhammed Ali, 20 Aralık 2014’te, rahatsızlandı ve akciğer iltihabı sebebiyle hastaneye yatırıldı. Kısa süreli bir tedavinin ardından taburcu oldu ve 15 Ocak 2015’te de, idrar yolu enfeksiyonu sebebiyle hastaneye yatırılmıştı. Ertesi gün taburcu oldu.

Ve, Muhammed Ali, 3 Haziran 2016’da, bu kez solunum yolu sebebiyle yatırıldığı hastanede, doğal nedenlere bağlı gelişen septik şok nedeniyle hayata gözlerini kapadı… Bu bir devrin kapanışı ya da bir devin çöküşü değildi. O, sonsuz olmuştu işte.

Cenaze töreni Cuma gününe planlandı. Muhammed Ali doğduğu Louisville’de, halka açık bir cenazede toprağa verildi. Cenaze namazını bir İmam kılsa da, diğer din adamları da törendeydi. Muhammed Ali, son kez doğduğu şehrin sokaklarından geçti. Böylece tüm sevenleri onunla son kez buluşabilmişti. Ailesi böyle düşünmüştü.

Törende anma konuşmasını ise, ABD Eski Başkanı Bill Clinton yaptı. Cenazeye katılan isimler arasında Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da vardı. Erdoğan, sadece cenazeye katılmadı. Bir de, Bloomberg’in görüş bölümünde yayınlanmak gibi, “Muhammed Ali Mirasını Yaşatmak” başlıklı bir yazı yazdı.

O yazıda şöyle diyordu Erdoğan:

“Neden Türkiye’nin cumhurbaşkanı, Amerikalı bir  boksörün cenazesi için dünyanın diğer ucuna uçar?”diye düşünebilirsiniz? Cevabı basit: Türk halkı adına saygılarımı sunmak için. Çünkü onun olağanüstü hikayesi burada bitmemeli. Dünya başkanlari, Ali’nin ideallerini hayata geçirerek birçok  kalıcı soruna çözüm bulabilir.

Ben de, Türkiye’deki sayısız insan gibi 1970’lerdeki pek çok gece uykusuz kalarak, sabahın erken saatlerinde Louisville’deki maçları izlemek için kalktım. Muhammed Ali, tüm ailelerin çay saatlerinde, profesyonel boksla ilgili konuşmalarını, ilerleyen günlerde arkadaşlar ve meslektaşların şampiyona  maçlarını değerlendirmelerini sağlayan büyüleyici bir figür haline gelmişti. Coşku öylesine aşikardı ki, bir Türk halk sanatçısı, Ali’nin 1974’te George  Foreman’a karşı yaptığı unvan maçı ‘Rumble in the Jungle’ı ölümsüzleştirmek için şarkı yaptı ve halkın şampiyonuna, her yerde ezilen insanların kahramanı olarak  seslendi.

İnsanlığın çok daha büyük zorluklarla karşı karşıya olduğu ve görünüşe göre bu acil sorunları doğrudan ele alacak cesareti olmadığı bir dönemde, dünya başkanlari, Muhammed Ali’den esinlenebilirler. Onun barış, özgürlük ve dayanışma mesajları, Türkiye’nin de bazı temel politikalarına işaret eder. Türkiye bugün dünyada en çok sayıda mülteciye ev sahipliği yapan ve üçüncü en çok insani yardım yapan ülke konumundadır. 2011’de Suriyeli sığınmacılar için açık  kapı politikası benimseyen Türkiye, savaştan kaçan 3 milyondan fazla insanı bağrına basmış ve onların ihtiyaçları için 10 milyar dolar harcamıştır. Suriyeli sığınmacılar, ücretsiz eğitim, sağlık ve meslek edindirme hizmetlerinde  yararlanmaya devam etmektedirler. Ne yazık ki, uluslararası toplumun katkıları Türkiye’nin insani bütçenin bir kısmını oluşturmuştur.

İslam toplumları, Ali’nin yaşadıklarını unutmamalı ve kendi  içlerindeki Hristiyan ve Yahudilerin kendilerini o toplumun bir parçası olarak  duygusetmeleri için gerekli adımları atmalıdırlar.

2002’den beri Türkiye, mirasının önemli bir parçası olarak gördüğü  harabe durumdaki kilise ve sinagogları yeniden inşa etmek için milyonlarca dolar harcamıştır. 2007 yılında, Akdamar adasında bulunan, ortaçağa ait bir Ermeni  kilisesi olan Kutsal Haç Katedrali kapsamlı restorasyonunun tamamlanmasının ardından yeniden hizmete girmiş, geçen yıl da Avrupa’daki en büyük Yahudi  ibadethanesi olan Edirne Büyük Sinagogu restore edilmesinin ardından yeniden açılmıştır.

Muhammed Ali’nin spordaki başarılarına dair çok fazla konuşma olacaktır. Ancak, unutmamak gerekir ki, vefatı fikirlerinin kökleşmeyeceği anlamına gelmez. Ali’nin yıllar önce ortaya koyduğu meseleler, halen güncelliğini  korumaktadır. Bu itibarla, Halkın Şampiyonu’nu onurlandırmanın doğru yolu, özgürlük, eşitlik ve dayanışma tasavvurunu yaşatmaktır”.

Küçücük bir çocukken zulmün yansımasını duygusettiği zamanlardan sonra bir daha hiç durmadan bu uğurda savaştı. Dini, dili, ırkı fark etmeksizin sadece sevdi. Sesini dünyaya duyurmak için bir şampiyonluğa ihtiyaç varsa, onu da halledebilirdi; etti de. Muhammed Ali, kendini gözyaşlarından yeniden doğurdu. Başka hiçbir çocuk onun gibi gözyaşı dökmesin diye…

Kalbinden sevgiyle doğan fikirleri, savaşmanın en insani hali ve üç haklı Dünya Şampiyonluğu ile bir Muhammed Ali geçti bu dünyadan…

İyi ki…

Damla Karakuş

[email protected]

Not: Biyografisini okumak istediğiniz kişileri lütfen bizimle paylaşın.

Instagram: biyografivekitap