Savaş Dinçel kimdir
“Nusret Baba” karakteri ile konutlarımıza konuk olan, tiyatroya gönül vermiş oyuncu ve karikatürist Savaş Dinçel’in hayat hikayesidir…
Tüm ülke, onu 2002’de başlayan “Ekmek Teknesi” dizisinin estirdiği fırtınada, “Nusret Baba” olarak tanıdı. Nusrettin Somuncu, yeterli kalpli, merhametli bir kız babasıydı. Onun kalbi daima oyunculuk için attı. Bir gün vücudu yorgun düştüğünde, ki 65 yaşındaydı, hekiminin ihtarına karşın, o, çalışmaya devam etti. Evet, tahminen sevdiği şeydi hayattan kopuşunu bu denli yaklaştıran; ancak nihayetinde yarası, tıpkı vakitte bandıydı.
O, kendi kalbinin doğrusunu yaşadı. Dünyadaki 65 yıllık serüvenini bir formda tamamladı. Nihayetinde mevt hiçbir şeyin sonu değil aslında. Ancak insan tekrar de gözünün göremediklerine üzülüyor ve daima çok özlüyor…
Canım Nusret Baba, sevgin sonsuz olsun. Gerisinde yetiştirdiğin her bir öğrencin de bunun delili. Ortamızdan bedenen ayrılışının 11. yılında seni sevgi ile anıyorum…
O replikler hiç haksız değildi ki hem! Baba, büyüksün!
Çocukluğu ve eğitim hayatı
Savaş, 1 Nisan 1942’de, İstanbul Fatih’te, Hacer Hanım ve Temel Bey’in çocukları olarak dünyaya geldiğinde, ailesi, ona “Halil Savaş” ismini verdi. Sanatçılık hamuruna doğuştan eklenmişti, açığa çıkması için zaanlam muhtaçlık vardı.
Savaş’ın eğitim – öğretim hayatı Koca Ragıp Paşa İlkokulu’nda başladı. Tamamladığında ise, İstanbul Erkek Lisesi’ne kaydoldu. İşte tiyatroya da düzgünden düzgüne lise sıralarında merak sardı. İstanbul Belediyesi Konservatuarı Tiyatro Bölümü’nde eğitim almaya başladı. Sanatı yalnızca tiyatroyla tatmakla yetinmedi. Amatör olarak karikatür çizimlerine de başladı. Ancak bu türlü olmaz mıydı zati? Sanatın bir kısmına tutunmaya gör, bak nasıl da arkası gerisi geliyordu. Amatörlük yakında profesyonelliğe de dönüşecekti şüphesiz. Birinci defa İstanbul Kent Tiyatroları’nda sahneye çıktığında da duygusetmişti; Savaş, tiyatrocu oluyordu…
(Soldan sağa: Müjdat Gezen, Yaman Tüzcet, Savaş Dinçel)
Müjdat Gezen ile dostlukları
Savaş ve Müjdat birinci defa bir oyunda karşılaştılar. Sonra konservatuara da birlikte girdiler. Sonra Kent Tiyatrosu’na, oradan özel tiyatroya… Her vakit, her yerde birliktelerdi. Arkadaşlıkları sağlam bir formda ilerlemiş, arkadaşlıktan, meslektaşlıktan çok kardeşliğe gerçek yol almıştı.
Yıllar sonra bir gün, Savaş bu dünyadan göçüp gittiğinde, Müjdat Gezen bir röportajında dostluklarının sırrı sorulduğunda şöyle diyecekti: “Bir dostluk çıkar bağlantılarına değil de yardımlaşmaya, sevgi ve hürmete dayanıyorsa, bir ömür ayakta durabilir”.
Evet, hoş bir dostluktu onlarınki, her şeyi, her yeri paylaşmışlardı; cezaevini bile…
1978’de “Çizgilerle Nazım Hikmet” ismini verdikleri kitabı Müjdat Gezen yazdı, Savaş Dinçel resimlemişti. İki sene sonra 1980 Askeri Darbesi devrinde sıkıyönetim ilan edildiğinde İstanbul Kent Tiyatroları’ndan uzaklaştırıldı. Müjdat Gezen ile birlikte komünizm propagandası yapmakla suçlanıyorlardı. Birlikte hazırladıkları kitaptan mütevellit, sezonunünlü 141. ve 159. Hususları üzerinden haklarında dava açılan iki arkadaş, 4 Haziran 1983’te, İstanbul 4. Ağır Ceza Mahkemesi’ne elleri birbirlerine zincirli olarak getirildiler. Hiç ayrıları gayrıları yoktu, yeniden olmamıştı.
İki arkadaş komünizm propagandası yapmak ve hükumetin manevi şahsiyetini tahkir etmek tezleri ile 21 yıla kadar mahpus istemiyle yargılandı. Yargılanma sürecini tamamlayan ikili, bir mühlet tutuklu kaldıktan sonra beraat etti.
Güç vakitleri paylaşmak mı daha kıymetli kılıyordu bir dostluğun kıvılcımını, yoksa her taşın yerinde ağarışı mı buna sebepti, ki tahminen de her şey, Savaş ve Müjdat, ömürlük dost olmuşlardı…
Karikatüristlik vakitleri
Darbe devri bir biçimde geçmişti. Kent Tiyatroları’ndan uzaklaştırılmıştı. Savaş da bu periyottan sonra “Güldürü Eğitim Merkezi”nde karikatürist olarak çalışmaya başladı. Daha sonra bir müddet de “Günaydın” gazetesinde karikatüristlik yaptı. Burada “Tonton” isimli karikatür bantlarını hazırlıyordu.
Danıştay, mesleğe iade kararını onadı ve Savaş, Kent Tiyatroları’na nihayet geri döndü. Daima, şu uzaklaştırıldığı devir hariç, daima Kent Tiyatroları’nda oyuncu ve direktör olarak bulunacaktı. Oğlu Barış’ın çok vakit sonra belirteceği üzere, “1402” sayılı sıkıyönetim yasası, onun birebir vakitte her vakit bankamatik şifresi oldu. Tiyatrodan hiç, ancak hiç uzaklaşamamıştı ki…
Ancak karikatürden de uzak kalamazdı. Yan uğraşı olarak çizim ve afiş işleri de daima oldu. Karikatür işinde de oldukça ilerlemişti. İki karikatür standı açtı. Bunun dışında bir de “Çizgilerle Nazım Hikmet” isminde bir çizgi roman hazırladı.
(1998 üretimi Cumhuriyet filminden)
Tiyatro çalışmaları
Savaş, Münir Özkul ile de çalıştı. Ayrıyeten Ali Poyrazoğlu Tiyatrosu, Gen-Ar Tiyatrosu’nda da yer etti. Müjdat Gezen ile dostlukları, Gezen’in kurduğu “Müjdat Gezen Sanat Merkezi” (MSM) ile taçlandı. Kurulduğu günden itibaren burada öğretim üyesi olarak vazifeliydi. Bundan diğer bir de bir mühlet Kadir Has Üniversitesi Konservatuarı’nda, “Sahne Tatbikatu” derslerini yürüttü.
Savaş, bilhassa İsmet İnönü’ye olan benzerliği ile çok dikkat çekiyordu. Birçok oyunda sık sık İnönü’yü canlandırdı. Ayrıyeten bu benzerlik Ziya Öztan’ın da dikkatinden kaçmadı ve direktör koltuğuna oturduğu “Kurtuluş ve Cumhuriyet” sinemaları için Savaş, “İnönü” olarak kamera karşısındaydı…
(Ekmek Teknesi’nden bir kare)
Baba, büyüksün!
Bu repliği hatırladınız mı? Evet, 2002’de hepimizi ekranlara kilitleyen o dizi başladı; Ekmek Teknesi. Muhtemelen ülkece de onu işte asıl bu dizi ile tanıdık. Aslında çok daha öncesinde, “Bizimkiler”de de yer almıştı. Ancak bu oburdu. Savaş Dinçel, canlandırdığı “Nusret Baba” karakteriyle her konuta lazım duygusiyatını yaşatıyordu hepimize. Kışın kestane, yazın soğuk karpuzlar eşliğinde izlenirdi. Her karakter farklı hoştu tahminen, lakin Nusret Baba bir diğerdi. O, mahallenin her kaygısına derman olmakla kalmıyor, mahallelinin akıl danıştığı bir karakterdi. İçinizde babacan yanını babasıyla özdeşleştirmeyen var mı?
Hepimizin gönlünde edindiği o özel yerle hepimiz katılırız değil mi o repliğe: Baba, büyüksün!
Savaş Dinçel öldü
Ekmek Teknesi’nden sonra uygundan uyguna kendine bağlamıştı. Akabinde “Sessiz Gemiler” geldi. Çok sevince erken gidenlerden olacaktı. Ekim ayıydı; dizinin çekimi sırasında rahatsızlandı. Göğüs aort anevrizması teşduyguiyle ameliyat oldu.
Dinçel, çok fazla sigara içiyordu. Ameliyattan sonra sigara içmeyeceğine dair de kelam vermişti; lakin bırakamamıştı.
20 Aralık 2007 akşamıydı; Savaş Dinçel eşi ile kadim dostu Müjdat Gezenin meskenine konuktu. Onlar maç izlerken, eşleri de yemek hazırlıyordu. Ne olduysa o anda oldu ve Savaş Dinçel birden yere yığıldı. “Ölüyorum” diyordu. Çabucak ambulans geldi ve hastaneye ulaştılar. Lakin çok geçti, hastanede tedavi altına alınan Savaş Dinçel, tüm müdahalelere karşın kurtarılamamıştı. Tabibi Prof. Dr. Bingür Sönmez, vefat sebebini, “kardiak arrest” olarak açıklandı. Rahatsızlığı ile rastgele bir ilgisi yoktu. Aslında sebebinin pek de ehemmiyeti yoktu. Onun artık hayatta olmayışının rastgele bir sebebe bağlanışı onu geri getirip de bir hoş dizi daha çektirtemeyecekti sonuçta…
Yanına birinci koşan isimlerden biri elbette Müjdat Gezen oldu. Ömürlük dostu, ömrünü noktalamıştı işte. “Kardeşim” dediği dostunun vefatından sonra verdiği bir röportajda şöyle lisana getirecekti dostluklarının sonsuza dek yaşayacağını: “Benim açtığım Savaş Dinçel Sahnesi, perdelerini hiç kapatmayacak ve sonsuza kadar devam edecek”.
Savaş Dinçel’in cansız vücudu, 21 Aralık 2007’de, Zincirlikuyu Mezarlığı’na defnedildi…
(Suluboya film)
Yarım kalanlar
Her an vefat için erken, her yaş. Bir şeyler ne kadar tamamlamaya çalışsak da daima yarım kalacak. Savaş Dinçel’in yarım kalanlarından biri de son sineması oldu. Aslında yarım kalmak değil de, o tamamlanmış haline yetişemedi diyelim. Bir ressamı canlandırdığı, çekimleri iki yıl süren “Suluboya” sinemasına yetişemedi. Bu sinema, Türkiye’nin birinci dijital sineması olması istikametinden başka bir değerdeydi.
Aslında o, çok sevdiği mesleğini canı kıymetine devam ettirmeyi seçmişti. Hekimi ameliyatından sonra çalışmaya devam etmemesini önerse de, o oyunculuktan vazgeçemedi…
Savaş Dinçel’in akabinde
Elbette Müjdat Gezen ile başlamalı. Şunları söylüyordu kardeşinin akabinde:
“Yanımda kötüleşti. İnsanın canı üzere sevdiği bir dostunun yanında vefata gitmesi çok berbat bir şey. Hastalık halini görmekten öte mevtini görmek çok büyük bir felaket. Eşlerimiz mutfakta oturuyor, biz de salonda maç seyrediyorduk. Bir anda “İçim yanıyor, kendimi çok kötü hisediyorum, ölüyorum” demeye başladı. Tansiyonu sıfıra düşmüştü, kalp masajı falan yarar etmedi. Canımın yarısını kaybettim”.
Levent Kırca
“İnsan olarak kaliteli bir kültür adamıydı. Her rolün altından hakkını vererek kalkabilen oyunculardan biriydi. Usta oyuncular birer birer gidiyor, yerine yenileri de gelmiyor. Yeni doldurulamayacak kadar âlâ bir sanatçı olduğu için çok üzüldüm”.
Ali Poyrazoğlu
“Tiyatroya birlikte başladığım çok yakın ve sevdiğim bir meslektaşımdı. Tabipler hastalığından ötürü oyunculuğu bırakmasını istedi, fakat o devam etmeyi seçti. Bir nevi kendini kurban etti. Çalışmaya devam etmeseydi tahminen şuan ortamızda olabilirdi. Çok üzgünüm”.
Osman Yağmurdereli
“Benim için yeri doldurulamayacak. 65 yaş emekli olmak ve yaşamak için uzun bir müddet değil. Bu limanda sessiz bir gemiyi, büyük bir transatlantiği yolcu ediyoruz. Bu türlü bir gururu bana yaşattığı için dualarım her vakit onunla olacak”.
Bülent Kayabaş
“Ölümüyle ilgili bende soru işareti var. Birinci rahatsızlığından sonra biraz durması lazımdı, durmadı çalışmaya devam etti. Durmadı, duramazdı da aslında. Ben de olsam onun üzere davranırdım”
Bazen hayatta canından daha fazla seveceği şeyler çıkıyor demek insanın karşısına. Aslında bu çok hoş, çok özel bir şey. Bir şeyi gözün kapalı çok sevmek, seni her şartta memnun etmesi, kuşkusuz daha uzun yaşayıp bu hislerden yoksun kalmaktan güzeldir.
İşte bu türlü, mesleğine sevdalı, Nusret Baba olup akşamlarımızı şenlendiren, konutumuzun konuğu, âlâ niyetli babası, bir Savaş Dinçel geçti bu dünyadan…
Âlâ ki…
Damla Karakuş
[email protected]
Not: Biyografisini okumak istediğiniz şahısları lütfen bizimle paylaşın.
Instagram: biyografivekitap
